Dextro-amfetamine

Esculaap Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht.
Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts.
Dextro-amfetamine
Chemische structuur
Dextro-amfetamine
Farmaceutische gegevens
Beschikbaarheid (F) >75%
Metabolisatie Lever
Halveringstijd (t1/2) 10-12 uur[1][2]
Uitscheiding Nier (ca. 45%)
Gebruik
Geneesmiddelengroep Amfetamines
Merknamen Dexedrine, Dexamyl, Amfexa, Tentin
Indicaties ADHD
Voorschrift/recept Ja
Toediening Oraal
Risico met betrekking tot
Zwangerschapscat. C
Databanken
CAS-nummer 300-62-9
ATC-code N06BA02
PubChem 5826
DrugBank APRD00480
Chemische gegevens
Molecuulformule C9H13N
IUPAC-naam (S)-1-fenylpropaan-2-amine
Molmassa 135,206 g/mol
Portaal  Portaalicoon   Geneeskunde

Dextro-amfetamine of dexamfetamine is de rechtsdraaiende optische isomeer van amfetamine die wordt gebruikt als geneesmiddel bij de behandeling van ADHD/ADD en narcolepsie.[3]

In Nederland valt het middel zoals alle amfetaminepreparaten onder de Opiumwet.

Werking

De stof stimuleert het centraal zenuwstelsel en verhoogt het vrijgeven van voornamelijk norepinefrine en dopamine als een agonist en heropnameremmer bij bovengenoemde. Er is ook affiniteit voor serotonine maar dit is in de meeste gevallen verwaarloosbaar.[3]

Toepassingen

De verbinding werd vroeger gebruikt ter onderdrukking van de eetlust bij de behandeling van vetzucht. De waarde was echter twijfelachtig. De stof werd tevens bij depressies toegepast.[4]

Tegenwoordig is de verbinding beschikbaar voor behandeling van ADHD en ADD bij kinderen[3][5] en volwassenen. Het middel is in Nederland verkrijgbaar in tabletvorm op recept.[6] Dexamfetamine 5 mg is inmiddels geregistreerd als Tentin.[7] Hierdoor is in het groot bereid doorgeleverde Dexamfetamine niet meer toegestaan in Nederland.[8] Deze verandering naar geregistreerde tablet werd op 1 mei 2016 van kracht waarbij de prijs met ongeveer 20 euro per aflevering van 30 tabletten (van 5 mg) steeg. Sinds november 2016 is Medice B.V. het bedrijf dat Tentin in Nederland op de markt brengt.[9]

Werking en verschil met methylfenidaat

Dextro-amfetamine verschilt van het meestal voorgeschreven medicijn voor ADD/ADHD methylfenidaat (merknamen o.a. Concerta, Equasym, Medikinet en Ritalin of Rilatine). Dextro-amfetamine stimuleert het vrijgeven van dopamine en noradrenaline.[10] De primaire actie van methylfenidaat berust op de heropnameremming van onder andere dopamine en norepinefrine, mede hierdoor heeft methylfenidaat andere (bij)werkingen dan dextro-amfetamine. Sommige patiënten reageren beter op dextro-amfetamine dan op methylfenidaat en vice versa.

Bronnen, noten en/of referenties
  1. ↑ Dexedrine Medication Guide. United States Food and Drug Administration (May 2013). Geraadpleegd op 2 november 2013.
  2. ↑ Dextroamphetamine Sulfate (dextroamphetamine sulfate) Tablet (ETHEX Corporation). DailyMed. ETHEX Corporation (February 2008). Gearchiveerd op 15 december 2013. Geraadpleegd op 8 november 2013.
  3. ↑ a b c (nl) Behandeling van adolescenten en volwassenen met ADHD. J.J.S. Kooij en J.E.P. de Haas.
  4. ↑ (nl) Het handboek van kleine geneeskunde voor beginnelingen. Dr. J.P. de Geus, Prof. Dr. G.P.M. Horsten, et al.
  5. ↑ (nl) Psychiatrie.be
  6. ↑ Dexamfetamine. Farmacotherapeutisch Kompas. Zorginstituut Nederland (2016). Gearchiveerd op 16 maart 2016. Geraadpleegd op 30 april 2016.
  7. ↑ Tentin 10 mg tabletten. Geneesmiddeleninformatiebank. College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (2014). Geraadpleegd op 30 april 2016.
  8. ↑ Dexamfetamine vergoeding in Nederland (2016). Gearchiveerd op 30 april 2016. Geraadpleegd op 30 april 2016.
  9. ↑ ADHD Medikinet Tentin. Eurocept (November 2016). Gearchiveerd op 11 januari 2018. Geraadpleegd op 11 May 2017.
  10. ↑ Bunzow JR, Sonders MS, Arttamangkul S, Harrison LM, Zhang G, Quigley DI, Darland T, Suchland KL, Pasumamula S, Kennedy JL, Olson SB, Magenis RE, Amara SG, Grandy DK (December 2001). Amphetamine, 3,4-methylenedioxymethamphetamine, lysergic acid diethylamide, and metabolites of the catecholamine neurotransmitters are agonists of a rat trace amine receptor. Mol. Pharmacol. 60 (6): 1181–8. PMID 11723224. DOI: 10.1124/mol.60.6.1181.