Abstynencyjna edukacja seksualna

Abstynencyjna edukacja seksualna, inaczej edukacja seksualna oparta wyłącznie na abstynencji (ang. abstinence-only sex education) — forma edukacji seksualnej, która uczy o tym, by nie uprawiać seksu poza małżeństwem. Często wyklucza ona inne rodzaje edukacji w zakresie zdrowia seksualnego i reprodukcyjnego, takie jak kontrola urodzeń i bezpieczny seks. Kompleksowa edukacja seksualna obejmuje zaś zarówno kontrolę urodzeń, jak i abstynencję seksualną. Wyniki badań nie potwierdzają skuteczności edukacji seksualnej opartej wyłącznie na abstynencji^[1][2]. Stwierdzono, że jest ona nieskuteczna w zmniejszaniu ryzyka zakażenia HIV w krajach wysoko rozwiniętych^[3]. Nie zmniejsza ona wskaźnika aktywności seksualnej ani częstości nieplanowanych ciąż w porównaniu z kompleksową edukacją seksualną^[1].

Charakterystyka

Edukacja abstynencyjna uczy dzieci i młodzież, jak powstrzymywać się od aktywności seksualnej, propagując pogląd, że jest to jedyna pewna metoda na uniknięcie ciąży i chorób przenoszonych drogą płciową (STI). Zwracając szczególną uwagę na znaczenie „wartości rodzinnych”, programy te uczą również, że abstynencja do momentu zawarcia małżeństwa jest normą, zgodnie z którą należy żyć^[4][5].

Skuteczność

Systematyczne przeglądy badań oceniających edukację seksualną opartą wyłącznie na abstynencji wykazały, że jest ona nieskuteczna w zapobieganiu niechcianym ciążom lub rozprzestrzenianiu się STI, obok szeregu innych wad^[1][6][7]. Amerykańska Akademia Pediatryczna rekomenduje rezygnację ze stosowania edukacji seksualnej opartej wyłącznie na abstynencji, ponieważ została ona uznana za nieskuteczną oraz ponieważ media często przekazują informacje o braku abstynencji^[8].

Przenoszenie STI

W meta-analizie z 2015 r. stwierdzono, że programy skoncentrowane na abstynencji nie miały wpływu na prawdopodobieństwo zachorowania na choroby przenoszone drogą płciową^[9].

Systematyczny przegląd Cochrane'a sugeruje, że edukacja oparta wyłącznie na abstynencji nie zwiększa ani nie zmniejsza ryzyka HIV w państwach o wysokich dochodach^[3]. W krajach rozwijających się również brakuje dowodów na skuteczność^[10]. W 2008 roku Douglas Kirby dokonał przeglądu dowodów na skuteczność programów edukacyjnych opartych wyłącznie na abstynencji i nie znalazł zbyt wielu dowodów uzasadniających stosowanie takich programów^[11]. Meta-analiza z 2011 r. wykazała, że jest ona nieskuteczna w zmniejszaniu ryzyka zarażenia wirusem HIV wśród młodzieży^[12]. Ustalono również, że edukacja abstynencyjna zawiera wprowadzające w błąd informacje medyczne oraz wyklucza potencjalnie ratujące życie informacje o zmniejszaniu zagrożeń związanych z seksualnością^[13].

HIV

Osoby w wieku 15–24 stanowią prawie połowę wszystkich nowych zakażeń HIV. Profilaktyka zakażenia HIV w tej grupie wiekowej polega na promocji zdrowia seksualnego, promocji opóźniania wieku inicjacji seksualnej, redukcji liczby partnerów seksualnych i częstości ich zmiany oraz stosowania prezerwatyw^[14]. Istotna jest edukacja seksualna osób młodych w ramach edukacji szkolnej, która pozwala na kształtowanie bezpiecznych zachować seksualnych oraz na zdobycie wiedzy odnośnie do zakażenia HIV i sposobów jego transmisji^[15]. Edukacja seksualna oparta wyłącznie o abstynencję do ślubu nie dostarcza informacji odnośnie do antykoncepcji, w tym stosowaniu prezerwatyw^[15]. Programy profilaktyki oparte o abstynencję mają ograniczoną skuteczność w ograniczaniu ryzykownych zachowań seksualnych^[16] i opóźnianiu wieku inicjacji seksualnej^[17]. W metaanalizie nie potwierdzono skuteczności w zmniejszeniu ryzyku zakażenia HIV^[18]. Ponadto są krytykowane za ograniczanie informacji o metodach profilaktyki o udowodnionej skuteczności w zapobieganiu zakażeniu HIV oraz dyskryminacji osób homoseksualnych^[16].

Ciąża

Istnieją dowody na nieefektywność edukacji seksualnej opartej wyłącznie na abstynencji aż do ślubu^[19]. Badania przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych wykazały, że edukacja abstynencyjna jest pozytywnie skorelowana z częstością ciąż i porodów wśród nastolatków^[20][21]. Z drugiej strony kompleksowa edukacja seksualna prowadzi do zmniejszenia liczby porodów wśród nastolatków^[21]. Zmniejszenie wskaźnika ciąż wśród nastolatków w latach 1995-2002 było w dużej mierze spowodowane wprowadzeniem skuteczniejszej antykoncepcji, a zmniejszenie ryzyka zajścia w ciążę wśród nastolatków w wieku 18 lub 19 lat wynika z większej dostępności antykoncepcji^[22].

Chociaż edukacja seksualna wiąże się z opóźnieniem pierwszego stosunku seksualnego^[23], to jednak programy oparte wyłącznie na abstynencji nie wykazują takiego związku i zdają się nie wpływać na to, czy i kiedy młodzi ludzie zaczynają uprawiać seks^[24].

Zobacz też

• strategia ABC
• wychowanie do życia w rodzinie
• holistyczna edukacja seksualna
• wiek zgody
• norma seksualna

Przypisy