Andrea del Verrocchio

Andrea del Verrocchio

Imię i nazwisko	Andrea di Michele di Francesco de’ Cioni
Data i miejsce urodzenia	1435 Florencja
Data i miejsce śmierci	7 października 1488 Wenecja
Narodowość	włoska
Dziedzina sztuki	rzeźbiarstwo, malarstwo, złotnictwo
Epoka	renesans
Multimedia w Wikimedia Commons

Andrea del Verrocchio, właśc. Andrea di Michele di Francesco de’ Cioni (ur. 1435 we Florencji, zm. 7 października 1488 w Wenecji)^[1] – włoski rzeźbiarz, malarz i złotnik renesansowy, przedstawiciel quattrocenta florenckiego^[2].

Życiorys

Nazywał się Andrea di Michele di Francesco de’ Cioni, jednak zdecydował się przyjąć nazwisko swojego mistrza, złotnika Verrocchia^[3]. Urodził się w 1435 roku^[1], w źródłach pojawiają się również daty 1434 i 1437^[4]. Pochodził z rodziny złotników^[5] (według innego źródła jego ojciec był garncarzem^[4]), sam zasłynął najbardziej z twórczości w brązie^[6]. Był uczniem Donatella^[7]. Sam był nauczycielem Leonarda da Vinci, Sandra Botticelliego, Pietra Peruginiego, Lorenza di Credi, Francesca di Simone(inne języki), Francesca Botticiniego, Biagia d’Antonia(inne języki)^[8]. Verrocchio pracował głównie dla Medyceuszów^[9][10]. Jego warsztat uchodził za jeden z najznakomitszych we Florencji^[8].

Jako siedemnastolatek uczestniczył w konkursie rzeźbiarskim dla katedry w Orvieto. Rywalizował z Desiderim da Settignano i Giulianem da Maiano. Do 1472 roku pracował nad pomnikami nagrobnymi Medyceuszy. W 1468 roku otrzymał zlecenie na osadzenie na kopule katedry Santa Maria del Fiore we Florencji miedzianej kuli^[4]. Kulę zamocowano 30 maja 1471^[11] lub 28 maja 1472 roku^[4].

Według anegdoty podawanej przez Vasariego tuż po ukończeniu Chrztu Chrystusa Verrocchio, nie mogąc rywalizować z utalentowanym Leonardem da Vinci, zarzucił malarstwo i skupił się wyłącznie na rzeźbie^[12][13]. Niektóre źródła dodają przy anegdocie, że Verrochio miał połamać pędzle^[14]. Według późniejszych badań Verrochio faktycznie nie namalował samodzielnie żadnego obrazu, jednak malował obrazy ze swoimi uczniami^[13]. Opowieść ta uchodzi za legendę^[15]. Zdaniem Kennetha Clarka Verrochio mając zdolnego ucznia mógł powierzyć mu prace malarskie, samemu skupiając się na rzeźbie^[14].

Twórczość

Jego najbardziej znane rzeźby z brązu to Putto z delfinem, Dawid i konny posąg Bartolomeo Colleoniego w Wenecji; jego prace z terakoty obejmują piękne popiersie portretowe Wawrzyńca Wspaniałego (National Gallery of Art, Waszyngton)^[6]. W warsztacie Verrocchio powstało wiele obrazów, takich jak np. Madonna z Dzieciątkiem i dwoma aniołami (National Gallery w Londynie)^[6], ale żaden z zachowanych obrazów nie jest samodzielnym dziełem Verrocchia i nie wiadomo jaki był udział jego uczniów w ich namalowaniu^[5][6]. Pozostało natomiast wiele mistrzowskich rysunków piórkiem i kredą, które z pewnością wyszły spod jego ręki^[5].

Główne dzieła

Rzeźby

• Chrystus i niewierny Tomasz (1467–1483, brąz), z fasady florenckiego kościoła Orsanmichele^[9]
• Dawid (ok. 1465^[16], 1466 lub poł. lat 70. XV wieku^[17], brąz, Museo Nazionale del Bargello we Florencji)^[17]
• nagrobek kardynała Niccola Fortiguerri(inne języki) w katedrze w Pistoi (1476–1488)^[9][18]
• nagrobki Piotra i Wawrzyńca Medyceuszy w bazylice San Lorenzo we Florencji (1469–1472)^[9][10][19]
• pomnik konny Bartolomeo Colleoniego w Wenecji (1481, ukończony po śmierci Verrocchia przez Alessandra Leopardiego w 1496)^[9][10][20]
• Popiersie damy z bukietem (również Dama z bukiecikiem^[21], ok. 1475–1480, Museo Nazionale del Bargello we Florencji)^[22]
• Putto z delfinem(inne języki) (ok. 1470, brąz, Palazzo Vecchio)^[8]
• sarkofag Kosmy Medyceusza (1470–1472, bazylika San Lorenzo)^[23]
• Ścięcie św. Jana Chrzciciela (ok. 1477–1480, Museo dell’Opera del Duomo we Florencji) – płyta do srebrnego ołtarza baptysterium^[24]

Obrazy

• Chrzest Chrystusa (ok. 1472–1475^[25] lub 1475–1478^[26], Galeria Uffizi we Florencji)^[25]
• Dziewica z Dzieciątkiem i dwoma aniołami (ok. 1475–1478, National Gallery w Londynie) – obraz namalowany wraz z Lorenzem di Credi^[27].
• Głowa św. Hieronima (Galeria Palazzo Pitto)^[8]
• Madonna z dzieciątkiem (ok. 1473–1475, Gemäldegalerie, Staatliche Museen zu Berlin)^[28]
• Niedowiarstwo św. Tomasza (1463)^[29]
• Św. Monika (Bazylika Santo Spirito we Florencji)^[30]
• Tobiasz i Anioł (ok. 1468–1470^[31] lub 1470–1475^[32], National Gallery w Londynie^[31]) – ryba, pies oraz włosy Tobiasza zostały prawdopodobnie namalowane przez Leonarda da Vinci^[32][33][34]

Galeria

• 
  Chrystus i niewierny Tomasz
• 
  Dawid
• 
  Pomnik Bartolomea Colleoniego
• 
  Chrzest Chrystusa
• 
  Tobiasz i Anioł

Przypisy

Bibliografia

• Leksykon malarstwa i grafiki. Lothar Altmann (red.). Warszawa: Arkady, 2012. ISBN 978-83-213-4729-5.
• Oxford Dictionary of Art. Ian Chilvers, Harold Osborne (red.). Oxford University Press, 1994. ISBN 0-19-866133-9.
• Kenneth Clark: Leonardo da Vinci. Warszawa: Arkady, 1964.
• Francesca Debolini: Klasycy sztuki. Da Vinci. Warszawa: 2006. ISBN 83-60529-03-5.
• Walter Isaacson: Leonardo da Vinci. Kraków: Insignis Media, 2019. ISBN 978-83-66071-41-4.
• Charles Nicholl: Leonardo Da Vinci. Lot wyobraźni. Warszawa: WAB, 2006.
• Antonina Vallentin: Leonardo da Vinci. Warszawa: Książka i Wiedza, 1951.
• Alessandro Vezzosi: Leonardo da Vinci. Malarstwo: nowe spojrzenie. Kielce: Jedność, 2019. ISBN 978-83-8144-143-8.
• Frank Zöllner: Leonardo da Vinci 1452–1519. Warszawa: Taschen, Edipresse Polska S. A., 2005. ISBN 83-89571-85-4.