Dziersław z Borzymowa
| ||
| Data i miejsce urodzenia | ok. 1390 | |
|---|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 26 października 1452 | |
| Miejsce pochówku | ||
| Rektor Akademii Krakowskiej | ||
| Okres sprawowania | 1431–32 | |
| Rektor Akademii Krakowskiej | ||
| Okres sprawowania | 1438 | |
| Wyznanie | katolicyzm | |
| Kościół | ||
Dziersław z Borzymowa[a] herbu Kopacz (ur. ok. 1390 w Borzymowie, zm. 26 października 1452 w Kazimierzu) – polski duchowny rzymskokatolicki, dwukrotny rektor Uniwersytetu Krakowskiego, prawnik oraz dyplomata, kaznodzieja i spowiednik Władysława II Jagiełły[1]. Uczestnik soboru w Bazylei, zagorzały koncyliarysta[2].
Życiorys
Pochodzenie i wykształcenie
Był synem Mikołaja, szlachcica z Borzymowa. Data jego urodzin nie jest znana, jednak przyjmuje się, że miało to miejsce około 1390 roku[1].
W 1408 r. rozpoczął studia na Uniwersytecie Krakowskim, dwa lata później uzyskał tytuł bakałarza sztuk wyzwolonych[1]. Zapewne sięgnął również po stopień magistra, jednak nie zachowały się poświadczenia jego promocji[1].
Działalność uniwersytecka
Rozpoczął następnie studia prawnicze, około 1420 r. uzyskał tytuł bakałarza dekretów[1]. Najprawdopodobniej około 1430 r. odbył promocję doktorską, gdyż już w 1430 r. miał stopień magistra dekretów. Ze stopniem doktora występuje w źródłach od 1431 r.[1]
Podczas kadencji 1431/32 i 1438 pełnił funkcję rektora Uniwersytetu Krakowskiego, na przełomie lat 1434 i 1435 zastępował nieobecnego wtedy Jana Puszkę[1]. W 1444 r. pełnił funkcję dziekana Wydziału Prawa[1].
Służba królowi i sobór w Bazylei
W 1420 r. pełnił funkcję notariusza w kancelarii królewskiej oraz spowiednika i kaznodziei króla Władysława Jagiełły[1]. W tym samym roku został posłem monarchy i uniwersytetu do papieża Marcina V w celu potwierdzenia przywilejów papieskich dla uczelni[1] oraz posłem króla do wielkiego księcia Witolda[1].
W 1433 r. na zjeździe w Sandomierzu został, wraz z Piotrem Chełmskim, wyznaczony na posła króla polskiego na sobór w Bazylei[1]. Rok później pełnił funkcję sędziego generalnego w konsystorzu krakowskim, zastępując Jana Elgota[1]. W 1439 r. wyjechał do Bazylei jako przedstawiciel biskupa Zbigniewa Oleśnickiego, był jednym z najaktywniejszych uczestników soboru[1][2]. Z udziałem Dziersława z Borzymowa w soborze wiąże się anegdota, według której próbował on przemycić na sobór mięso kacze oraz porównywał swoje obyczaje (lubiącego jeść, pić i spać polskiego kanonika) z ascetycznymi praktykami francuskiego kardynała Ludwika Alemana[3].
W 1439 uczestniczył w zdjęciu z urzędu Eugeniusza IV i w konklawe, podczas którego na papieża wybrano Feliksa V[1]. W tym samym roku wyjechał do Francji jako poseł soboru, gdzie miał pośredniczyć w zawarciu pokoju pomiędzy Anglią i Francją[1].
W latach 1440–1447 pełnił w Polsce funkcję posła soboru (wraz z Markiem Bonfilim i Stanisławem z Sobniowa), a od 1441 r. także posła antypapieża Feliksa V[1].
Działalność kościelna
Był plebanem w Szydłowie (1420), Korczynie (1430) i prawdopodobnie też w Przemankowie, jak również kanonikiem łęczyckim (od ok. 1433 do 1435) i kolegiaty św. Michała na Wawelu (1435)[1]. Pełnił funkcje prebendarza kaplicy św. Stanisława w Bochni (1435–1439) i altarysty św. Leonarda w katedrze krakowskiej (1435–1437)[1].
W 1435 r. został archidiakonem krakowskim[1]. Dwa lata później wniósł suplikę o doposażenie w postaci kanonikatu w Krakowskiej Kapitule Katedralnej, kanonikat objął w 1438 roku[1]. Pomiędzy lutym i majem 1450 r. zrezygnował z wszystkich godności i wstąpił do zakonu kanoników regularnych Bożego Ciała na Kazimierzu, klasztorowi podarował zakupioną wcześniej wieś Krzyszkowice[1].
Twórczość
Był autorem wielu kazusów prawniczych dotyczących praktyk kultowych, na przykład uczestnictwa w liturgii czy opłat uiszczanych za sakramenty[1].
Śmierć
Zmarł podczas zarazy, 26 października 1452 r. Pochowany został w prezbiterium kościoła Bożego Ciała, między grobami prepozytów, po prawej stronie ołtarza głównego[1].
Uwagi
- ↑ Występuje również jako Dersław z Borzynowa.
Przypisy
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x MaciejM. Zdanek MaciejM., Dziersław z Borzymowa h. Kopacz (Topacz) (zm. 26 X 1452 r.), [w:] WacławW. Uruszczak (red.), Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. 1, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2015, s. 49–50, ISBN 978-83-233-3738-6 .
- ↑ a b TomaszT. Graff TomaszT., Katolicki Episkopat Metropolii Gnieźnieńskiej i Lwowskiej wobec wyboru pseudopapieża Feliksa V przez sobór bazylejski, „Nasza Przeszłość” (99:2003), s. 67, 80, 82, 83, 85, 107 .
- ↑ Dziersław z Borzymowa i konklawe 1439 roku, [w:] RafałR. Ojrzyński RafałR., Obraz Polski i Polaków w pismach Eneasza Sylwiusza Piccolominiego (papieża Piusa II), Wydawnictwo DiG, s. 53-57, ISBN 978-83-7181-829-5 .
- p
- d
- e
- ↑ a b c d e f g h i j k l Pełniący funkcję rektora w zastępstwie.
- ↑ Od 1805 do 1809 Uniwersytet połączony z Uniwersytetem Lwowskim i zgermanizowany, 1809 repolonizacja po włączeniu Krakowa do Księstwa Warszawskiego.
- ↑ W latach 1853–1860 rektorów nie wybierano, Uniwersytetem kierował mianowany przez rząd kurator.
- ↑ Sprawował obowiązki rektora Tajnego Uniwersytetu.
