Edith Wharton

Edith Wharton

Edith Wharton, 1919
Data i miejsce urodzenia	24 stycznia 1862 Nowy Jork, USA
Data i miejsce śmierci	11 sierpnia 1937 Saint-Brice-sous-Forêt, Francja
Narodowość	amerykańska
Dziedzina sztuki	literatura piękna
Epoka	proza (powieść obyczajowo-społeczna)
Ważne dzieła
Wiek niewinności
Odznaczenia
Legia Honorowa, 1916
Nagrody
Nagroda Pulitzera, 1921
Multimedia w Wikimedia Commons

Edith Wharton (ur. 24 stycznia 1862 w Nowym Jorku, zm. 11 sierpnia 1937 niedaleko Paryża) – amerykańska pisarka, pierwsza kobieta, która zdobyła Nagrodę Pulitzera^[1], wielokrotnie nominowana do Nagrody Nobla.

Pochodziła z zamożnej nowojorskiej rodziny Jonesów, nazwisko Wharton dał jej mąż, który w 1913 roku trafił do szpitala psychiatrycznego.

W twórczości zajmowała się uprzywilejowanymi klasami Ameryki, zwłaszcza rodzinnego miasta oraz losami swoich rodaków odwiedzających Europę, zwłaszcza Paryż, ale pisała też o farmerach Nowej Anglii. Zjadliwie komentowała różne klasy amerykańskiego i europejskiego społeczeństwa, przenikliwie przyglądała się zmianom obyczajowym. Znała elitę literacką i polityczną swojej epoki i była trendsetterką w dziedzinie architektury krajobrazu i wystroju wnętrz. Pisała bardzo regularnie, powstało kilkadziesiąt książek.

Przebywała we Francji z małymi tylko przerwami od 1911 roku, także w czasie I wojny światowej (Legia Honorowa za pomoc uchodźcom^[2]).

Miała elegancką posiadłość w Massachusetts, potem w Hyères we Francji.

W latach 90. XX wieku powstały trzy znaczące filmy oparte na jej powieściach: Ethan Frome, reż. John Madden, 1993, Wiek niewinności, reż. Martin Scorsese, 1993, Świat zabawy, reż. Terence Davies, 2000.

Twórczość

Powieści

• The Touchstone, 1900
• The Valley of Decision, 1902
• Sanctuary, 1903
• The House of Mirth, 1905 (Świat zabawy)
• Madame de Treymes, 1907
• The Fruit of the Tree, 1907
• Ethan Frome, 1911 (Ethan Frome)
• The Reef, 1912
• The Custom of the Country, 1913 (Jak każe obyczaj^[3], tłum. Karolina Rybicka)
• Summer, 1917
• The Marne, 1918
• The Age of Innocence, 1920 (Wiek niewinności) (Nagroda Pulitzera)
• The Glimpses of the Moon, 1922
• A Son at the Front, 1923
• Old New York, 1924
• The Mother's Recompense, 1925
• Twilight Sleep, 1927
• The Children, 1928
• Hudson River Bracketed, 1929
• The Gods Arrive, 1932
• The Buccaneers, 1938
• Fast and Loose, 1938 (pierwsza nowela, pisana w latach 1876-1877)

Zbiory opowiadań

• The Greater Inclination, 1899
• Crucial Instances, 1901
• The Descent of Man and Other Stories, 1903
• The Other Two, 1904
• The Hermit and the Wild Woman and Other Stories, 1908
• Tales of Men and Ghosts, 1910
• Xingu and Other Stories, 1916
• Here and Beyond, 1926
• Certain People, 1930
• Human Nature, 1933
• The World Over, 1936
• Ghosts, 1937

Poezje

• Verses, 1878
• Artemis to Actaeon and Other Verse, 1909
• Twelve Poems, 1926

Literatura faktu

• The Decoration of Houses, 1897
• Italian Villas and Their Gardens, 1904
• Italian Backgrounds, 1905
• A Motor-Flight Through France, 1908
• Fighting France, from Dunkerque to Belfort, 1915
• French Ways and Their Meaning, 1919
• In Morocco, 1920
• The Writing of Fiction, 1925
• A Backward Glance, 1934 (autobiografia)

Jako redaktor

• The Book of the Homeless, 1916

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Edith Wharton, 75, Is Dead in France. [w:] The New York Times [on-line]. nytimes.com, 1937-08-13. [dostęp 2014-08-09]. (ang.).