Helena Bobińska

ze zbiorów Narodowego Archiwum Cyfrowego

Data i miejsce urodzenia

9 maja 1887
Warszawa

Data i miejsce śmierci

9 czerwca 1968
Warszawa

Dziedzina sztuki

powieść, literatura dla dzieci i młodzieży

Odznaczenia

Multimedia w Wikimedia Commons

Helena Bobińska z Brunów (ur. 9 maja 1887 w Warszawie, zm. 9 czerwca 1968 tamże) – polska i radziecka powieściopisarka, autorka książek dla dzieci i młodzieży oraz tłumaczka.

Życiorys

W okresie młodości związała się z ruchem socjalistycznym i komunistycznym (nurtu SDKPiL), uczestniczyła w rewolucji 1905 r. Po rewolucyjnym przewrocie bolszewickim w 1917 do 1945 r. pozostała w Związku Radzieckim. W owym okresie współpracowała z polskojęzycznymi radzieckimi pismami literackimi i młodzieżowymi (m.in. „Trybuną”, „Komsomolską Prawdą”, „Kulturą Mas”). Jej debiutem powieściowym był utwór O szczęśliwym chłopcu (1918), w którym skontrastowała życie dziecka inteligenta z losem dzieci z klasy proletariackiej. W 1932 sprzeciwiła się reformie pisowni polskiej zaproponowanej m.in. przez Brunona Jasieńskiego^[1]. W 1936 objęła stanowisko kierownika literackiego Państwowego Teatru Polskiego w Kijowie. Była członkinią Związku Pisarzy Radzieckich w latach 1934–1938. Podczas II wojny światowej przebywała na terytorium ZSRR. W 1945 r. wróciła do kraju. Kontynuując pisarską działalność w tym samym roku napisała powieściową biografię Maria Skłodowska-Curie. Wydała wiele powieści, opowiadań i nowel. Część utworów podporządkowana była wymogom realizmowi socjalistycznemu, z wyrazistymi akcentami dydaktyczno-społecznymi (np. O wakacyjnej zabawie w sprawiedliwą republikę z 1949 r. czy hagiograficzna powieść o młodości Stalina pt. Soso. Dziecięce i szkolne lata Stalina z 1953). Pozostawiła również fragmenty autobiograficzne dotyczące lat 1902–1918 w postaci wspomnień pt. Pamiętniki tamtych lat, cz. 1 (1963).

Dokonała przekładów z języka rosyjskiego, m.in. dzieł Antoniego Czechowa, Arkadego Gajdara i Maksyma Gorkiego. Utwory Bobińskiej tłumaczone były m.in. na rosyjski, bułgarski, słowacki, czeski, niemiecki, norweski, węgierski, bengali.

Za twórczość dla dzieci i młodzieży otrzymała nagrodę Prezesa Rady Ministrów (1951).

Zmarła w Warszawie, pochowana na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera D6-4-21)^[2].

Życie prywatne

Siostra Juliana Bruna, ciotka Celiny Budzyńskiej, żona Stanisława Bobińskiego i matka Celiny Bobińskiej^[3].

Dzieła (wybór)

O szczęśliwym chłopcu (1918);
Tajemnica Romka (1926);
Zemsta rodu Kabunauri (1930);
Ludzie Czerwonego Frontu. Powieść z życia kolektywników polskich na Białorusi (1932)^[4];
Maria Skłodowska-Curie (1945);
Stach Sobie-pan (1929);
Lipniacy (1948);
O wakacyjnej zabawie w sprawiedliwą republikę (1949);
O kotku góralu (1949);
Sąd pionierów (1925, wyd. krajowe 1950);
Pionierzy (1951);
Spisek (1952);
Soso. Dziecięce i szkolne lata Stalina (1953);
Pamiętnik tamtych lat, cz. 1 (1963);
O królu Słońcu i jego czterech córkach (1971).

Ordery i odznaczenia

Order Sztandaru Pracy II klasy (22 lipca 1949)^[5]
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[6]
Order Czerwonego Sztandaru Pracy (ZSRR)

Przypisy

↑ Mikołaj Iwanow, Pierwszy naród ukarany. Polacy w Związku Radzieckim w latach 1921–1939, Wyd. PWN, Warszawa–Wrocław 1991, s. 206.
↑ Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2024-01-04] .
↑ Teresa Torańska, Oni, Wyd. iSOURCE S.A., s. 11, 14(darmowy fragm. PDF-u).
↑ M. Iwanow, op. cit., s. 212.
↑ M.P. z 1950 r. nr 6, poz. 58 „za zasługi położone dla Narodu i Państwa w dziedzinie (...), kultury i sztuki”.
↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.

Bibliografia

H. B. Żółkiewska, K. Kuliczkowska, Bobińska Helena z Brunów, „Twórczość”, 1968, nr 8. Dostęp online na: www.biografie.humers.net i www.eduteka.pl
Bobińska Helena, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2013-01-02] .
Nowy słownik literatury dla dzieci i młodzieży", Warszawa 1979.
Słownik biograficzny działaczy polskiego ruchu robotniczego t. 1, Warszawa 1985.
„Cmentarz Komunalny Powązki dawny Wojskowy w Warszawie” Praca zbiorowa pod redakcją Juliusza Jerzego Malczewskiego, Wyd. Sport i Turystyka, Warszawa 1989 s. 127.