Malimbus

Malimbus[1]
Vieillot, 1805[2]
Ilustracja
Przedstawiciel rodzaju – wikłacz zmienny (M. cucullatus)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

wikłaczowate

Podrodzina

wikłacze

Rodzaj

Malimbus

Typ nomenklatoryczny

Malimbus cristatus Vieillot, 1805 = Tanagra malimbica Daudin, 1802

Synonimy
  • Textor Temminck, 1827[3]
  • Symplectes Swainson, 1837[4]
  • Hyphantornis Gray, 1844[5]
  • Sitagra Reichenbach, 1850[6]
  • Hyphanturgus Cabanis, 1851[7]
  • Sycobrotus Cabanis, 1851[7]
  • Ploceolus Reichenbach, 1863[8]
  • Oriolinus Reichenbach, 1863[9]
  • Xanthophilus Reichenbach, 1863[9]
  • Anaplectes Reichenbach, 1863[10]
  • Sharpia Bocage, 1878[11]
  • Icteropsis Pelzeln, 1881[12]
  • Cinnamopteryx Reichenow, 1886[13]
  • Melanopteryx Reichenow, 1886[14]
  • Heterhyphantes Sharpe, 1890[15]
  • Melanhyphantes Sharpe, 1890[16]
  • Othyphantes Shelley, 1896[17]
  • Hypermegethes Reichenow, 1903[18]
  • Phormoplectes Reichenow, 1903[18]
  • Notiospiza Oberholser, 1905[19]
  • Plesiositagra Iredale & Bannerman, 1921[20]
  • Euploceus Roberts, 1922[21]
  • Microplectes Roberts, 1922[22]
  • Xanthoplectes Roberts, 1922[22]
  • Thomasophantes W.L. Sclater, 1925[23]
  • Melanoploceus Mackworth-Praed & Grant, 1946[24]
  • Xanthoploceus Mackworth-Praed & Grant, 1946[24]
  • Bensonhyphantes Roberts, 1947[25]
  • Eremiphantes Roberts, 1947[26]
  • Eremiplectes Roberts, 1947[27]
  • Oriolinops Roberts, 1947[28]
  • Sitagroides Roberts, 1947[29]
  • Hypositagra Wolters, 1970[30]
Gatunki

zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Malimbus – rodzaj ptaków z podrodziny wikłaczy (Ploceinae) w rodzinie wikłaczowatych (Ploceidae).

Występowanie

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce[31].

Morfologia

Długość ciała 10–22 cm; masa ciała 10–65 g[32].

Systematyka

Etymologia

  • Malimbus: Malimbe lub Malimba, Kongo Portugalskie (obecnie Malembo, prowincja Kabinda, Angola)[33].
  • Textor: epitet gatunkowy Oriolus textor Latham 1790 (łac. textor, textoris „tkacz”, od texere „tkać”)[33]. Gatunek typowy: Oriolus cucullatus Statius Müller, 1776.
  • Symplectes: gr. συν sun „łącznie, razem”; nowołac. plectes „tkacz”, od gr. πλεκω plekō „wyplatać” (por. συμπλεκω sumplekō „wyplatać”)[33]. Gatunek typowy: Symplectes chrysocomus Swainson, 1837 (= Ploceus bicolor Vieillot, 1819).
  • Hyphantornis: gr. ὑφαντης huphantēs „tkacz”, od ὑφαινω huphainō „tkać”; ορνις ornis, ορνιθος ornithos „ptak”[33]. Gatunek typowy: Hyphantornis grandis G.R. Gray, 1844.
  • Sitagra: gr. σιτος sitos „kukurydza, ziarno”; αγρα agra „polowanie”, od αγρεω agreō „polować”[33]. Gatunek typowy: Fringilla luteola M.H.C. Lichtenstein, 1823.
  • Hyphanturgus: gr. ὑφαντης huphantēs „tkacz”; -ουργος -ourgos „pracownik”, od εργον ergon „praca”[33]. Gatunek typowy: Ploceus ocularius A. Smith, 1828.
  • Sycobrotus: gr. συκον sukon „figa”, od συκεα sukea „figowiec”; βρωτος brōtos „zjadać”, od βιβρωσκο bibrōskō „jeść”[33]. Gatunek typowy: Ploceus bicolor Vieillot, 1819.
  • Ploceolus: zdrobnienie nazwy rodzaju Ploceus Cuvier, 1816[33]. Gatunek typowy: Fringilla luteola M.H.C. Lichtenstein, 1823.
  • Oriolinus: nowołac. oriolinus „jak wilga” (tj. złoto-żółty), od nazwy rodzaju Oriolus Linnaeus, 1766, wilga[33]. Gatunek typowy: Ploceus subaureus A. Smith, 1839.
  • Xanthophilus: gr. ξανθος xanthos „żółty”; φιλος philos „miłośnik”[33]. Gatunek typowy: Ploceus aureiflavus A. Smith, 1839.
  • Anaplectes: gr. αναπλεκω anaplekō „splatać” (por. gr. ανα ana „z, zaraz potem”; rodzaj Symplectes Swainson, 1837)[33]. Gatunek typowy: Ploceus melanotis Lafresnaye, 1840 (= Ploceus leuconotos J.W. von Müller, 1851).
  • Sharpia: Richard Bowdler Sharpe (1847-1909), brytyjski ornitolog[33]. Gatunek typowy: Sharpia angolensis Bocage, 1878.
  • Icteropsis: rodzaj Icterus Brisson, 1760, wilga (por. gr. ικτερος ikteros „żółtaczkowo-żółty”); gr. οψις opsis „wygląd”[33]. Gatunek typowy: Icteropsis crocata Pelzeln, 1881 (= Sitagra pelzelni Hartlaub, 1887).
  • Cinnamopteryx: gr. κινναμον kinnamon „cynamon”; πτερυξ pterux, πτερυγος pterugos „skrzydło”[33]. Gatunek typowy: Ploceus castaneofuscus Lesson, 1840.
  • Melanopteryx: gr. μελας melas, μελανος melanos „czarny”; πτερυξ pterux, πτερυγος pterugos „pióro” (por. μελανοπτερυξ melanopterux, μελανοπτερυγος melanopterugos „czarnoskrzydły”)[33]. Gatunek typowy: Ploceus nigerrimus Vieillot, 1819.
  • Heterhyphantes: gr. ἑτερος heteros „inny”; ὑφαντης huphantēs „tkacz”, od ὑφαινω huphainō „tkać”[33]. Gatunek typowy: Ploceus melanogaster Shelley, 1887.
  • Melanhyphantes: gr. μελας melas, μελανος melanos „czarny”; ὑφαντης huphantēs „tkacz”, od ὑφαινω huphainō „tkać”[33]. Gatunek typowy: Malimbus nigricollis Vieillot, 1808.
  • Othyphantes: gr. ους ous, ωτος ōtos „ucho”; ὑφαντης huphantēs „tkacz”, od ὑφαινω huphainō „tkać”[33]. Gatunek typowy: Sycobrotus reichenowi G.A. Fischer, 1884.
  • Hypermegethes: gr. ὑπερμεγεθης hupermegethēs „niezmiernie wielki”, od ὑπερ huper „nadzwyczajny”; μεγεθος megethos „wielkość, objętość”[33]. Gatunek typowy: Hyphantornis grandis G.R. Gray, 1844.
  • Phormoplectes: gr. φορμος phormos „kosz wiklinowy”, od φερω pherō „nosić”; nowołac. plectes „tkacz”, od gr. πλεκω plekō „wyplatać”[33]. Gatunek typowy: Sycobrotus insignis Sharpe, 1891.
  • Notiospiza: gr. νοτιος notios „południowy”, od νοτος notos „południe”; σπιζα spiza „zięba”, od σπιζω spizō „ćwierkać”[33]. Gatunek typowy: Sharpia angolensis Bocage, 1878.
  • Plesiositagra: gr. πλησιος plēsios „powiązany”, od πελας pelas „blisko”, od πελαζω pelazō „zbliżyć się”; rodzaj Sitagra Reichenbach, 1850[33]. Gatunek typowy: Hyphantomis spekei von Heuglin, 1861.
  • Euploceus: gr. ευ eu „dobry”; rodzaj Ploceus Cuvier, 1816[33]. Gatunek typowy: Oriolus capensis Linnaeus, 1766.
  • Microplectes: gr. μικρος mikros „mały”; nowołac. plectes „tkacz”, od gr. πλεκω plekō „wyplatać”[33]. Gatunek typowy: Ploceus velatus Vieillot, 1819.
  • Xanthoplectes: gr. ξανθος xanthos „żółty”; nowołac. plectes „tkacz”, od gr. πλεκω plekō „wyplatać”[33]. Gatunek typowy: Hyphantornis xanthopterus Finsch & Hartlaub, 1870.
  • Thomasophantes: São Tomé lub São Thomé, Zatoka Gwinejska; gr. ὑφαντης huphantēs „tkacz”, od ὑφαινω huphainō „tkać”[33]. Gatunek typowy: Sycohius st. thomae Hartlaub, 1848.
  • Melanoploceus: gr. μελας melas, μελανος melanos „czarny”; rodzaj Ploceus Cuvier, 1816[33]. Gatunek typowy: Hyphantornis tricolor Hartlaub, 1854.
  • Xanthoploceus: gr. ξανθος xanthos „żółty”; rodzaj Ploceus Cuvier, 1816[33]. Gatunek typowy: Hyphantornis bertrandi Shelley, 1893.
  • Bensonhyphantes: Constantine Walter Benson (1909–1982), angielski administrator kolonialny, ornitolog, kolekcjoner; gr. ὑφαντης huphantēs „tkacz”, od ὑφαινω huphainō „tkać”[33]. Gatunek typowy: Symplectes olivaceiceps Reichenow, 1899.
  • Eremiphantes: gr. ερημια erēmia „pustynia”; ὑφαντης huphantēs „tkacz”, od ὑφαινω huphainō „tkać”[33]. Gatunek typowy: Ploceus trothae Reichenow, 1905.
  • Eremiplectes: gr. ερημια erēmia „pustynia”; nowołac. plectes „tkacz”, od gr. πλεκω plekō „wyplatać”[33]. Gatunek typowy: Ploceus trothae Reichenow, 1905.
  • Oriolinops: rodzaj Oriolinus Reichenbach, 1863; gr. ωψ ōps, ωπος ōpos „wygląd, oblicze”[33]. Gatunek typowy: Hyphantornis xanthops Hartlaub, 1862.
  • Sitagroides: rodzaj Sitagra Reichenbach, 1850; gr. -οιδης -oidēs „przypominający”[33]. Gatunek typowy: Sitagra aliena Sharpe, 1902.
  • Hypositagra: gr. ὑπο hupo „nieco, związany z”; rodzaj Sitagra Reichenbach, 1850[33]. Gatunek typowy: Ploceus intermedius Rüppell, 1845.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące gatunki[34]:

  • Malimbus batesi – wikłacz dżunglowy
  • Malimbus racheliae – wikłacz żółtopierśny
  • Malimbus ballmanni – wikłacz wspaniały
  • Malimbus scutatus – wikłacz obrożny
  • Malimbus cassini – wikłacz czarnorzytny
  • Malimbus malimbicus – wikłacz czubaty
  • Malimbus nitens – wikłacz czerwonogardły
  • Malimbus coronatus – wikłacz koroniasty
  • Malimbus sanctithomae – wikłacz wyspowy
  • Malimbus rubriceps – wikłacz czerwonogłowy
  • Malimbus bicolor – wikłacz dwubarwny
  • Malimbus preussi – wikłacz nigeryjski
  • Malimbus dorsomaculatus – wikłacz kongijski
  • Malimbus tricolor – wikłacz trójbarwny
  • Malimbus flavipes – wikłacz żółtonogi
  • Malimbus aureonucha – wikłacz złotoszyi
  • Malimbus albinucha – wikłacz posępny
  • Malimbus rubricollis – wikłacz pąsowogłowy
  • Malimbus ibadanensis – wikłacz krasnoszyi
  • Malimbus erythrogaster – wikłacz czerwonobrzuchy
  • Malimbus insignis – wikłacz brązowogłowy
  • Malimbus nicolli – wikłacz górski
  • Malimbus olivaceiceps – wikłacz oliwkowogłowy
  • Malimbus angolensis – wikłacz angolski
  • Malimbus capensis – wikłacz złotolicy
  • Malimbus temporalis – wikłacz buszmeński
  • Malimbus vitellinus – wikłacz akacjowy
  • Malimbus spekei – wikłacz łuskowany
  • Malimbus spekeoides – wikłacz łuskogrzbiety
  • Malimbus aurantius – wikłacz złoty
  • Malimbus princeps – wikłacz zatokowy
  • Malimbus cucullatus – wikłacz zmienny
  • Malimbus baglafecht – wikłacz złotoczelny
  • Malimbus bannermani – wikłacz kameruński
  • Malimbus nigrimentus – wikłacz czarnobrody
  • Malimbus bertrandi – wikłacz masajski
  • Malimbus nigerrimus – wikłacz czarny
  • Malimbus grandis – wikłacz wielki
  • Malimbus weynsi – wikłacz żałobny
  • Malimbus holoxanthus – wikłacz żółtawy
  • Malimbus xanthopterus – wikłacz śliniaczkowy
  • Malimbus burnieri – wikłacz rzeczny
  • Malimbus dichrocephalus – wikłacz żółtogrzbiety
  • Malimbus castaneiceps – wikłacz rdzawogłowy
  • Malimbus intermedius – wikłacz sawannowy
  • Malimbus heuglini – wikłacz czarnolicy
  • Malimbus castanops – wikłacz papirusowy
  • Malimbus taeniopterus – wikłacz jeziorowy
  • Malimbus melanocephalus – wikłacz czarnogłowy
  • Malimbus badius – wikłacz cynamonowy
  • Malimbus rubiginosus – wikłacz kasztanowaty
  • Malimbus xanthops – wikłacz złotawy
  • Malimbus katangae – wikłacz katangijski
  • Malimbus bojeri – wikłacz pomarańczowy
  • Malimbus subaureus – wikłacz żółty
  • Malimbus galbula – wikłacz rdzawolicy
  • Malimbus jacksoni – wikłacz złotogrzbiety
  • Malimbus ruweti – wikłacz bagienny
  • Malimbus velatus – wikłacz maskowy
  • Malimbus ocularis – wikłacz okularowy
  • Malimbus golandi – wikłacz nadbrzeżny
  • Malimbus reichardi – wikłacz tanzański
  • Malimbus luteolus – wikłacz mały
  • Malimbus pelzelni – wikłacz ciemnodzioby
  • Malimbus melanogaster – wikłacz żółtogłowy
  • Malimbus alienus – wikłacz brązowopierśny
  • Malimbus nigricollis – wikłacz czarnogardły
  • Malimbus subpersonatus – wikłacz gaboński

Przypisy

  1. ↑ Malimbus, [w:] Integrated Taxonomic Information System  (ang.).
  2. ↑ L.J.P. Vieillot: Histoire naturelle des plus beaux oiseaux chanteurs de la zone torride. Paryż: Crapelet pour J.E. Gabriel Dufour, 1805, s. 71. (fr.).
  3. ↑ C.J. Temminck: Nouveau recueil de planches coloriées d'oiseaux: pour servir de suite et de complément aux planches enluminées de Buffon. Strasbourgh: Chez Legras Imbert et Comp., 1838, s. ryc. 75. (fr.).
  4. ↑ W. Swainson: On the natural history and classification of birds. Cz. 2. London: John Taylor, 1837, s. 279, seria: Cabinet cyclopaedia. Natural history. (ang.).
  5. ↑ G.R. Gray: The genera of birds: comprising their generic characters, a notice of the habits of each genus, and an extensive list of species referred to their several genera. Cz. 2. London: Longman, Brown, Green, and Longmans, 1844, s. 1. (ang.).
  6. ↑ H.G.L. Reichenbach: Avium systema naturale. Das natürliche system der vögel mit hundert tafeln grösstentheils original-abbildungen der bis jetzt entdecken fast zwölfhundert typischen formen. Vorlaüfer einer iconographie der arten der vögel aller welttheile. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten naturgeschichte, 1850, s. ryc. 79. (niem.).
  7. ↑ a b J. Cabanis: Museum Heineanum: Verzeichniss der ornithologischen Sammlung des Oberamtmann Ferdinand Heine, auf Gut St. Burchard vor Halberstadt. Cz. 1. Halberstadt: In Commission bei R. Frantz, 1850–1851, s. 182. (niem.).
  8. ↑ Reichenbach 1862 ↓, s. 77.
  9. ↑ a b Reichenbach 1862 ↓, s. 84.
  10. ↑ Reichenbach 1862 ↓, s. 86.
  11. ↑ J.V.B. du Bocage. Mélanges ornithologiques (continuado do num. XXIII). V. Espèces nouvelles d'Angola. „Jornal de sciencias mathematicas, physicas e naturaes / Academia Real das Sciencias de Lisboa”. 6, s. 258, 1878. (port.). 
  12. ↑ A. von Pelzeln. Ueber eine Sendung von Vögeln aus Central-Afrika. „Verhandlungen der Kaiserlich-Königlichen Zoologisch-Botanischen Gesellschaft in Wien”. 31, s. 149, 1882. (niem.). 
  13. ↑ Reichenow 1886 ↓, s. 126.
  14. ↑ Reichenow 1886 ↓, s. 125.
  15. ↑ R.B. Sharpe: Catalogue of the Birds in the British Museum. Cz. 13: Perching Birds. London: Printed by order of the Trustees, 1890, s. 414. (ang.).
  16. ↑ R.B. Sharpe: Birds collected at entrenched camp, Aruwimi River. W: J.S. Jameson: The story of the rear column of the Emin Pasha Relief Expedition. London: R.H. Porter, 1890, s. 404. (ang.).
  17. ↑ G.E. Shelley: The birds of Africa, comprising all the species which occur in the Ethiopian region. Cz. 1. London: Published for the author by R.H. Porter, 1896, s. 37. (ang.).
  18. ↑ a b A. Reichenow. Bericht über die Jahresversammlung. „Journal für Ornithologie”. 51, s. 149, 1903. (niem.). 
  19. ↑ H.Ch. Oberholser. Notes on the nomenclature of certain genera of birds. „Smithsonian Miscellaneous Collections”. 48, s. 64, 1907. (ang.). 
  20. ↑ T. Iredale & D.A. Bannerman. Regard to the generic names Textor and Hyphantornis. „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 41, s. 129, 1921. (ang.). 
  21. ↑ Roberts 1922 ↓, s. 271.
  22. ↑ a b Roberts 1922 ↓, s. 270.
  23. ↑ W.L. Sclater. A new subgeneric name for the São Thomé Weaver (Thomasophantes). „Bulletin of the British Ornithologists’ Club”. 46, s. 16, 1925. (ang.). 
  24. ↑ a b C.W. Mackworth-Praed & C.H.B. Grant. On the Generic Classification of the Weaver-birds of Eastern Africa placed in the Genus Ploceus in Selater's Syst. Av. Æthiop. ii. 1930, pp. 730–750. „The Ibis”. 88 (2), s. 228, 1946. DOI: 10.1111/j.1474-919X.1946.tb03478.x. (ang.). 
  25. ↑ Roberts 1947 ↓, s. 82.
  26. ↑ Roberts 1947 ↓, s. 78.
  27. ↑ Roberts 1947 ↓, s. 74.
  28. ↑ Roberts 1947 ↓, s. 73.
  29. ↑ Roberts 1947 ↓, s. 81.
  30. ↑ H.E. Wolters. On the Generic Classification of the Weaver Birds of the Malimbus-Ploceus Group. „Natural History Bulletin of the Siam Society”. 23 (3), s. 376, 1970. (ang.). 
  31. ↑ F. Gill & D. Donsker: Old World sparrows, snowfinches & weavers. IOC World Bird List: Version 9.2. [dostęp 2019-08-12]. (ang.).
  32. ↑ A. Craig: Family Ploceidae (Weavers). W: J. del Hoyo, A. Elliott & D.A. Christie: Handbook of the Birds of the World. Cz. 15: Weavers to New World Warblers. Barcelona: Lynx Edicions, 2010, s. 157–196. ISBN 978-84-96553-68-2. (ang.).
  33. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah Etymologia za: The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca  (ang.).
  34. ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Ploceinae Sundevall, 1836 – wikłacze (wersja: 2021-10-20). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-11-02].

Bibliografia

  • H.G.L. Reichenbach: Die Singvögel als Fortsetzung der vollständigsten Naturgescliielite und zugleich als Central-Atlas für zoologische Gärten und für Thierfreunde. Dresden und Leipzig: Expedition der vollständigsten Naturgeschichte und durch alle Buchhandlungen des In- und Auslandes zu erhalten, 1862, s. 1–90. (niem.).
  • A. Reichenow. Monographie der Gattung Ploceus Cuv. „Zoologische Jahrbücher”. 1, s. 113–164, 1886. (niem.). 
  • A. Roberts. Review of the nomenclature of South African birds. „Annals of the Transvaal Museum”. 8 (4), s. 187–272, 1922. (ang.). 
  • A. Roberts. Reviews and criticism of nomenclatural changes. „Ostrich”. 18 (1), s. 59–85, 1947. DOI: 10.1080/00306525.1947.9639266. (ang.). 
Identyfikatory zewnętrzne (takson):
  • GBIF: 2493992
  • identyfikator iNaturalist: 13930
  • ITIS: 557859
  • NCBI: 570452