Moronihah

The Book of Mormon
Księga Mormona, jedno z mormońskich pism świętych i jednocześnie źródło wzmianki o Moronihahu

Moronihah (deseret rozmaicie, chociażby jako 𐐣𐐄𐐡𐐄𐐤𐐌𐐐𐐂[1], 𐐣𐐃𐐡𐐄𐐤𐐌𐐐𐐂[1], 𐐣𐐃𐐡𐐃𐐤𐐌𐐐𐐂[1] czy 𐐣𐐄𐐡𐐃𐐤𐐌𐐐𐐂)[1] – w wierzeniach ruchu świętych w dniach ostatnich (mormonów) neficki wojskowy żyjący w IV[1] wieku n.e. Jeden z dowódców w bitwie na wzgórzu Kumorah z 385, poległ w niej wraz ze wszystkimi swymi podkomendnymi. Jest obiektem spekulacji mormońskich teologów. Przewija się w publikacjach krytycznych wobec mormonizmu, wykorzystywany bywa też przez apologetów tej tradycji religijnej. Imię Moronihah pojawia się jednocześnie w psychologicznych analizach Josepha Smitha, pierwszego mormońskiego przywódcy.

Wymowa imienia

Wymowa tego imienia wzbudzała pewne zainteresowanie mormońskich badaczy. Została ona zresztą ujęta w przewodniku po wymowie, dołączanym do każdego egzemplarza anglojęzycznej wersji Księgi Mormona od 1981[2]. Źródła wskazują generalnie niemniej na znaczną różnicę między wymową preferowaną i powszechną współcześnie, a tą z wczesnego okresu kolonizacji terytorium[3], jeżeli chodzi o wiele nazw i imion z Księgi Mormona. Nie ma takiej różnicy wszelako w przypadku Moronihaha[4]. Pierwotna wymowa, zwłaszcza ta stosowana przez Josepha Smitha, ma pewne znaczenie w badaniach nazw własnych występujących w Księdze Mormona, choć, na gruncie mormońskiej teologii, nie jest w nich czynnikiem decydującym. Do ustalenia wymowy używanej przez Smitha wykorzystuje się między innymi wydanie Księgi Mormona w alfabecie deseret z 1869[5].

W Księdze Mormona

Na kartach Księgi Mormona pojawia się wyłącznie[6][7] w wersie czternastym szóstego rozdziału Księgi Mormona[8] w kontekście rozstrzygającej bitwy konfliktu neficko-lamanickiego, mianowicie bitwy na wzgórzu Kumorah (385)[9]. Przez komentatorów uznawany za generała[10][6], we wspomnianym starciu dowodził dziesięcioma tysiącami ludźmi[11]. Poległ w niej wraz ze wszystkimi swymi podkomendnymi[12][9]. Wzmiankowany pośrednio również w oszacowaniach liczby ofiar śmiertelnych tejże bitwy[13][14].

Nie powinien być mylony z Moronihahem, nefickim generałem i prorokiem z I wieku p.n.e., ani też z nefickim miastem prawdopodobnie nazwanym po nim właśnie[1]. Z drugiej strony nie wyklucza się, że mógł zostać zarówno nazwany na cześć wspomnianego wojskowego, jak i w istocie być jego potomkiem[15][16].

W mormońskiej teologii oraz w badaniach nad Księgą Mormona

Istnienie Moronihaha nie znalazło potwierdzenia w źródłach zewnętrznych. Językoznawcy związani z Kościołem Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich rozważali etymologię imienia tego wojskowego, wskazując generalnie jej semickie pochodzenie[17], z aramejskim jako jednym z mniej prawdopodobnych języków źródłowych[1]. W ściśle teologicznym kontekście zaznacza się częściowo jeredyckie pochodzenie tego imienia, co, jak podnoszą komentujący, nie powinno być w zasadzie zaskakujące[6]. Badania nad etymologią jeredyckich nazw własnych pozostają w sferze spekulacji. Osiąga się w tym zakresie niemniej pewne rezultaty, zwłaszcza jeżeli przyjmie się, iż niektóre zostały przetłumaczone na język używany przez Nefitów[17].

Imię tego nefickiego żołnierza pojawiało się w badaniach nieortodoksyjnych praktyk nazewniczych obecnych na kartach Księgi Mormona[18] i wykorzystywane w ten sposób było w dowodzeniu autentyczności mormońskiej świętej księgi[19][20]. Przewijało się także w krytycznych analizach tego tekstu, w kontekście rzekomego zaczerpnięcia go, po dokonaniu odpowiednich modyfikacji, zasadniczo z Biblii[21], jak również w psychologicznych analizach pierwszego mormońskiego przywódcy, Josepha Smitha[22].

Imię Moronihah (w zapisie Moroniha) występuje wśród wyznających mormonizm Maorysów[23].

Przypisy

  1. ↑ a b c d e f g Brigham Young University: MORONIHAH. [w:] Book of Mormon Onomasticon [on-line]. byu.edu. [dostęp 2021-05-29]. (ang.).
  2. ↑ Woodger 2000 ↓, s. 57.
  3. ↑ Huchel 2000 ↓, s. 59.
  4. ↑ Spendlove 2015 ↓, s. 57.
  5. ↑ Huchel 2000 ↓, s. 58.
  6. ↑ a b c Paul Nolan Hyde: A Comprehensive Commentary of the Book of Mormon. Orem: Parrish Press, 2015, s. 51.
  7. ↑ Index to the Triple Combination: Moronihah2. [w:] The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints [on-line]. churchofjesuschrist.org. [dostęp 2021-05-29]. (ang.).
  8. ↑ George Reynolds: A Complete Concordance to the Book of Mormon. Salt Lake City: Deseret Book, 1900, s. 474.
  9. ↑ a b George Reynolds: A Dictionary of the Book of Mormon, Comprising Its Biographical, Geographical and Other Proper Names. Salt Lake City: Joseph Hyrum Perry, 1891, s. 255.
  10. ↑ Moronihah, Nephite General, [w:] Ed J.E.J. Pinegar Ed J.E.J., Richard J.R.J. Allen Richard J.R.J., Book of Mormon Who's Who A Comprehensive Guide to the People in the Book of Mormon [e-book], Salt Lake City: Covenant Communications, Inc., 2007, lokalizacja 1072, ISBN 1-59811-420-4 .
  11. ↑ Moronihah2, [w:] Dennis L.D.L. Largey Dennis L.D.L. (red.), The Book of Mormon Reference Companion [e-book], Salt Lake City: Deseret Book, 2003, lokalizacja 6878, ISBN 978-1-60908-763-0 .
  12. ↑ Moronihah, Nephite General, [w:] Ed J.E.J. Pinegar Ed J.E.J., Richard J.R.J. Allen Richard J.R.J., Book of Mormon Who's Who A Comprehensive Guide to the People in the Book of Mormon [e-book], Salt Lake City: Covenant Communications, Inc., 2007, lokalizacja 1072-1073, ISBN 1-59811-420-4 .
  13. ↑ Alan C. Miner: Mormon 6. [w:] Step-by-Step Through the Book of Mormon [on-line]. stepbystep.alancminer.com. [dostęp 2021-05-29]. (ang.).
  14. ↑ Paul Nolan Hyde: A Comprehensive Commentary of the Book of Mormon. Orem: Parrish Press, 2015, s. 50.
  15. ↑ Stephen D. Ricks, William J. Hamblin: Warfare in the Book of Mormon. Provo: Neal A. Maxwell Institute for Religious Scholarship, Brigham Young University, 1990, s. 171.
  16. ↑ John A. Tvedtnes: Was Mormon a Member of a Military Class?. [w:] Ancient America Foundation [on-line]. ancientamerica.org. [dostęp 2021-10-18]. (ang.).
  17. ↑ a b Brigham Young University: MORON. [w:] Book of Mormon Onomasticon [on-line]. byu.edu. [dostęp 2021-05-29]. (ang.).
  18. ↑ Wilcox 2019 ↓, s. 111.
  19. ↑ Black 2011 ↓, s. 119.
  20. ↑ Wilcox 2019 ↓, s. 105.
  21. ↑ Sandra Tanner: Possible Sources for Book of Mormon Names. [w:] Utah Lighthouse Ministry [on-line]. utlm.org. [dostęp 2021-06-14]. (ang.).
  22. ↑ Prince 1917 ↓, s. 378-9.
  23. ↑ Karaitiana N Taiuru: Baby names: Christian, Mormon and non religious Māori first names and their equivalent English name.. 2016, s. 19. ISBN 978-0-9582597-2-9.

Bibliografia

  • Sharon Black, Brad Wilcox. 188 Unexplainable Names: Book of Mormon Names No Fiction Writer Would Choose. „Religious Educator Perspectives on the Restored Gospel”. 12 (2), s. 119–133, 2011. Brigham Young University. ISSN 1536-4720. 
  • Walter Franklin Prince. Psychological Tests for the Authorship of the Book of Mormon. „The American Journal of Psychology”. 28 (3), s. 373-389, 1917. University of Illinois Press. ISSN 1939-8298. 
  • Brad Wilcox, Bruce L. Brown, Wendy Baker-Smemoe, Sharon Black i inni. Comparing Phonemic Patterns in Book of Mormon Personal Names with Fictional and Authentic Sources: An Exploratory Study. „Interpreter: A Journal of Latter-day Saint Faith and Scholarship”. 33, s. 105-122, 2019. The Interpreter Foundation. ISSN 2372-126X. 
  • Frederick M. Huchel. The Deseret Alphabet as an Aid in Pronouncing Book of Mormon Names. „Journal of Book of Mormon Studies”. 9 (1), s. 58–59, 79, 2000. Brigham Young University. ISSN 2168-3158. 
  • Loren Blake Spendlove. Say Now Shibboleth, or Maybe Cumorah. „Interpreter: A Journal of Mormon Scripture”. 15, s. 33-63, 2015. The Interpreter Foundation. ISSN 2372-126X. 
  • Mary Jane Woodger. How the Guide to English Pronunciation of Book of Mormon Names Came About. „Journal of Book of Mormon Studies”. 9 (1), s. 52–57, 79, 2000. Brigham Young University. ISSN 2168-3158.