Pomnik Tarasa Szewczenki w Charkowie
Państwo | Ukraina | ||
---|---|---|---|
Obwód | |||
Miejscowość | |||
Miejsce | Ogród Miejski | ||
Typ obiektu | posąg | ||
Styl architektoniczny | socrealizm | ||
Projektant | Matwiej Manizer | ||
Materiał | brąz, labradoryt, granit | ||
Całkowita wysokość | 16 m | ||
Data odsłonięcia | 24 marca 1935 | ||
Położenie na mapie Charkowa | |||
Położenie na mapie Ukrainy | |||
Położenie na mapie obwodu charkowskiego | |||
50°00′04″N 36°14′03″E/50,001111 36,234167 | |||
|
Pomnik Tarasa Szewczenki w Charkowie – pomnik ukraińskiego pisarza i malarza Tarasa Szewczenki autorstwa rzeźbiarza Matwieja Manizera i architekta Iosifa Łangbarda, znajdujący się w Ogrodzie Miejskim im. Szewczenki w Charkowie.
Opis
Pomnik został odsłonięty 24 marca 1935 roku, czyli dziewięć miesięcy po tym, jak Charków przestał być stolicą Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Okres połowy lat 30. XX wieku, był jednym z najtragiczniejszych w historii Ukrainy: kolektywizacja niszczyła chłopstwo, w latach 1932–1933 panował wielki głód, zahamowano ukrainizację, trwały stalinowskie represje[1].
Całkowita wysokość pomnika wynosi 16 metrów, natomiast sam posąg Tarasa Szewczenki ma 5,5 metra. W sumie do wykonania pomnika zużyto 30 ton brązu i 400 ton labradorytu. W chwili odsłonięcia, pomnik Szewczenki w Charkowie był najwyższą kompozycją z brązu w całym Związku Radzieckim. Pomnik to kompozycja wielopłaszczyznowa, której poszczególne części ogląda się stopniowo, w miarę poznawania pomnika, który postrzegany jest jako jedna, harmonijna całość. Szesnaście dynamicznych posągów to wysoce artystyczne przykłady sowieckiej propagandy, które według autorów projektu miały symbolizować ludzi pracy i ich walkę o swoje prawa z ciemiężcami. Grupa postaci, złożona z górnika, kołchoźnika, czerwonoarmisty i pańszczyźnianej robotnicy, jest uosobieniem ówczesnej nowoczesności, czyli „wolnej pracy i młodzieży nowej Ukrainy”. Postacie otaczające cokół są o połowę mniejsze od posągu Szewczenki. Zgodnie z zamysłem autorów, figurom należy przyjrzeć się w sekwencji spirali kompozycyjnej, zaczynając od figury robotnicy i idąc w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara[1].
Twórcze poszukiwania autora pomnika, Matwieja Manizera, trwały długo. Zachowały się dowody na to, że rzeźbiarz podczas pracy nad projektem ciężko pracował nad znalezieniem niezbędnych form i proporcji, obrazów i ogólnej koncepcji pomnika. Pierwszy projekt z roku 1930 zrealizował nieco w sposób konstruktywistyczny – dużą głowę Szewczenki o smutnym wyrazie umieszczono na cylindrycznym cokole z reliefem buntownika hajdamaki, który klęcząc ze złością potrząsał kajdanami. W drugim projekcie z 1931 roku, Manizer umieścił posąg poety na płaskorzeźbionym cokole, na którym przedstawiono postacie z tomu wierszy pod tytułem Kobziarz. Dopiero trzecia wersja projektu z roku 1933, przyniosła rzeźbiarzowi twórczą satysfakcję i zwycięstwo w konkursie, mimo że wzięło w nim udział wielu wybitnych rzeźbiarzy jego czasów. W tworzeniu posągów Manizerowi pomagali aktorzy charkowskiego Teatru Berezil, między innymi Natalija Użwij (wizerunek robotnicy) i Amwrosij Buczma (wizerunki hajdamaki i chłopa)[1].