Rzeki w Islandii

Rzeki na Islandii są stosunkowo krótkie, od kilkunastu do około 200 km, ale często charakteryzują się wysokimi przepływami (np. w rzekach lodowcowych). Charakteryzują się także dużymi spadkami, wypływając z górzystego wnętrza wyspy. Na wielu z nich uformowały się wodospady, osiągające do 200 m wysokości[1].

Ze względu na rodzaj zasilania rzeki na wyspie można podzielić na 3 grupy[1]:

Fnjóská, przykład rzeki zasilanej wodami powierzchniowymi
Þjórsá, przykład rzeki lodowcowej – największa rzeka Islandii pod względem długości
Sog, przykład rzeki zasilanej wodami podziemnymi
  • rzeki zasilane bezpośrednio z wód powierzchniowych – znaleźć je można na obszarach, gdzie podłoże skalne jest starsze (z trzeciorzędu) i nieprzepuszczalne, m.in. w zachodniej i północno-zachodniej części wyspy, w tym we Fiordach Zachodnich oraz we wschodniej części wyspy we Fiordach Wschodnich; rzeki te mają stosunkowo niskie przepływy, osiągające 30-40 m3/s (np. Fnjóská, Grímsá), ale zróżnicowane w ciągu roku (najwyższe w okresie wiosennych roztopów i po wysokich opadach); temperatura wód jest uzależniona od aktualnej temperatury powietrza; inne przykłady rzek tego rodzaju to: Stóra-Laxá, Laxá í Kjós, Norðurá, Mjólká, Laxá á Ásum i Hoffellsá;
  • rzeki lodowcowe zasilane wodami z topniejących lodowców – wypływają one w postaci strumieni z czoła lodowca, z jęzorów lodowcowych, tuneli lub jaskini lodowych, a także z jezior lodowcowych (w szczególności z jezior proglacjalnych); rzeki te mają stosunkowo duże zlewnie i wysokie przepływy, płyną często wieloma korytami, niosąc dużo osadów, odkładając je w postaci rozległych aluwiów; temperatury wód są niskie, w pobliżu źródeł wynoszą 1-4 °C; rzeki te charakteryzują się regularnymi wahaniami przepływów w skali doby (wyższe w ciągu dnia, niższe w nocy) i roku (wyższe latem, niższe zimą), wynikającymi z tempa topnienia lodowca – przepływy te mogą wahać się pomiędzy 5-10 m3/s w styczniu a 100-200 m3/s w lipcu; niekiedy dochodzi na nich do gwałtownych powodzi glacjalnych zwanych jökulhlaup, które mogą być wynikiem albo przerwania tamy utworzonej przez lodowiec, albo gwałtownego topnienia lodu na skutek aktywności geotermalnej albo wybuchu wulkanu; największe rzeki lodowcowe Islandii pod względem wartości średniego rocznego przepływu to: Þjórsá (380 m3/s), Kúðafljót (250 m3/s), Jökulsá á Dal (220 m3/s); Jökulsá á Fjöllum (190 m3/s), Hvítá í Borgarfirði (190 m3/s);
  • rzeki zasilane z wód podziemnych, które wydostają się na powierzchnię w postaci źródeł lub jezior; zlewnie tych rzek są z reguły niewielkie, mniejsze niż w pozostałych dwóch typach; wahania przepływów na tych rzekach są również mniejsze, niosą też mniejszą ilość osadów; temperatura wód jest zbliżona do średniej rocznej temperatury powietrza, czyli 4-7 °C; znaleźć je można na obszarach aktywnych wulkanicznie, gdzie zwierciadło wód podziemnych jest wysoko, np. na dawnych polach lawowych; tego rodzaju rzeki wypływają m.in. z dwóch największych jezior Islandii: z Þingvallavatn wypływa największa rzeka o takim zasilaniu Sog, o średnim przepływie 110 m3/s; a z jeziora Mývatn – Laxá í Aðaldal (44 m3/s); inne rzeki reprezentujące ten typ to: Elliðaár, Kaldá, Eystri-Rangá, Fossálar, Lindá, Grafarlandaá i Kráká.

Największe rzeki Islandii

Według długości[2][3]

Lp. Nazwa Długość w km
1 Þjórsá 230
2 Jökulsá á Fjöllum 206
3 Hvítá z Ölfusá 185
4 Skjálfandafljót 178
5 Jökulsá á Dal 150
6 Lagarfljót 140
7 Héraðsvötn 130
8 Blanda 125
9 Fnjóská 117
9 Hvítá í Borgarfirði 117
11 Kúðafljót 115
12 Markarfljót 100
13 Laxá í Aðaldal 93
14 Víðidalsá 91
15 Hofsá 85
16 Vatnsdalsá 74
17 Hólsá 71
18 Eyjafjarðará 60
19 Skeiðará 30

Według powierzchni dorzecza[3]

Lp. Nazwa Powierzchnia w km²
1 Jökulsá á Fjöllum 7 750
2 Þjórsá 7 530
3 Hvítá z Ölfusá 6 100
4 Skjálfandafljót 3 860
5 Jökulsá á Dal 3 700
6 Héraðsvötn 3 650
7 Hvítá í Borgarfirði 3 550
8 Lagarfljót 2 900
9 Kúðafljót 2 400
10 Blanda 2 370
11 Laxá í Aðaldal 2 150

Według średniego przepływu[3]

Lp. Nazwa rzeki Miejsce pomiaru Średni przepływ w m3/s
1 Ölfusá Selfoss 423
2 Þjórsá Urriðafoss 370
3 Kúðafljót Kúðaós 250
4 Jökulsá á Dal Héraðsflói 205
5 Jökulsá á Fjöllum Axarfjörður 183
6 Tungnaá Sultartangi 175
7 Lagarfljót Héraðsflói 130
8 Skaftá Skaftárdalur 122
9 Skeiðará Skaftafell 110
10 Héraðsvötn Skagafjörður 108
10 Sog Ljósafoss 108
12 Hólsá Rangársandur 100
13 Skjálfandafljót Skjálfandi 95
14 Hvítá Borgarfjörður 89
15 Markarfljót Krossandur 85
16 Blanda Blönduós 60
16 Laxá í Aðaldal Skjálfandi 60
18 Eyjafjarðará Eyjafjörður 45
19 Hofsá Vopnafjörður 44
20 Fnjóská Eyjafjörður 43
21 Kreppa Kreppubrú 42

Rzeki Islandii według regionów

Ważniejsze rzeki Islandii w poszczególnych częściach kraju, wymienione począwszy od południowego wybrzeża w kierunku wschodnim:

Południowa Islandia

Wschodnia Islandia

Północna Islandia

Vestfirðir

Zachodnia Islandia

  • Hvítá
  • Norðurá
  • Grímsá

Reykjavík i okolice

Zobacz też

Linki zewnętrzne

  • Mapa głównych rzek Islandii. lmi.is. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-08-27)].

Przypisy

  1. ↑ a b Ari Trausti Guðmundsson: Living Earth. Outline of the Geology of Iceland. Reykjavík: Mál og menning, 2015. ISBN 978-9979-3-3360-9.
  2. ↑ Statistical Yearbook of Iceland 2015. Hagstofa Íslands, 2015. [dostęp 2017-09-16]. (ang.).
  3. ↑ a b c Ísland í tölum. Icelandic Statistics. [dostęp 2018-07-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-13)]. (isl.).


Zobacz multimedia związane z tematem: Rzeki w Islandii
  • p
  • d
  • e
Rzeki w państwach Europy (Rzeki Europy)

Europa zaznaczona na mapie Ziemi