Siergiej Słonimski

Сергей Михайлович Слонимский

Imię i nazwisko

Siergiej Michajłowicz Słonimski

Data i miejsce urodzenia

12 sierpnia 1932
Leningrad

Pochodzenie

rosyjskie

Data i miejsce śmierci

9 lutego 2020
Petersburg

Instrumenty

fortepian

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

kompozytor, pianista, pedagog

Odznaczenia

Multimedia w Wikimedia Commons

Strona internetowa

Siergiej Michajłowicz Słonimski (ros. Сергей Михайлович Слонимский, ur. 12 sierpnia 1932 w Leningradzie^[1], zm. 9 lutego 2020 w Petersburgu^[2]^[3]) – rosyjski kompozytor, pianista i pedagog; syn pisarza Michaiła Słonimskiego i bratanek kompozytora amerykańskiego Nicolasa Slonimskiego, daleki krewny Antoniego Słonimskiego^[1]^[4].

Życiorys

Mając 11 lat zaczął pobierać prywatne lekcje kompozycji u Wissariona Szebalina^[4]. W latach 1945–1950 uczęszczał w Moskwie do szkoły muzycznej dla wybitnie uzdolnionych dzieci^[1]^[4], gdzie uczył się gry fortepianowej u Samariego Sawszinskiego oraz kompozycji u Borisa Arapowa i Siergieja Wolfienzona^[4].

W latach 1950–1958 studiował w Konserwatorium Leningradzkim pianistykę u Władimira Nilsena i kompozycję pod kierunkiem Oresta Jewłakowa^[1]^[4]. W 1958 ukończył podyplomowe studium w zakresie teorii muzyki^[4]. Od 1959 wykładał przedmioty teoretyczne, a od 1967 kompozycję w Konserwatorium w Leningradzie^[1]^[4]. W 1963 otrzymał tytuł kandydata sztuki za dysertację na temat symfonii Siergieja Prokofjewa^[1].

Uczestniczył w badaniach nad rosyjską muzyką ludową. W okresie obowiązywania socrealizmu był celem ataków oficjalnej krytyki muzycznej. Od roku 1993 był członkiem Rosyjskiej Akademii Nauk. Prezes honorowy Stowarzyszenia Polskiej Kultury Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Petersburgu^[1].

Twórczość

Z końcem lat 50., w okresie politycznej odwilży, zaczął stosować technikę 12-tonową, a od początku lat 60. także aleatoryzm, środki sonorystyczne i niekonwencjonalną notację graficzną. Jego kompozytorskim idiomem stał się polistylizm, charakterystyczny dla szkoły rosyjskiej kompozycji II połowy XX wieku^[1].

Ważne miejsce w twórczości Słonimskiego zajęły symfonie. Realizuje on w nich różne rodzaje muzycznej dramaturgii: liryczno-epicką, sielankową, czy narratywną – jak w IV Symfonii (1982), dedykowanej ojcu. W późniejszych symfoniach wykazuje tendencję do postmahlerowskich masywnych cykli – np. tragiczna IX Symfonia (1987) odnosząca się do katastrof, które spadły na ludzkość w XX wieku. Ten sam temat poruszają mitologiczne obrazy w symfonicznym fresku Apollon i Marsij (1991). Zautomatyzowana X Symfonia „Krugi ada”, inspirowana Boską komedią Dantego, dzieli się na dziewięć części odpowiadających dziewięciu tytułowym kręgom piekieł. Złożoną symbolikę numeryczną poematu Dantego kompozytor przekształca w serialne frazy muzyczne. Przywiązuje też dużą wagę do postsonorystycznej kolorystyki orkiestrowej oraz różnych sposobów wydobywania dźwięku na instrumentach dętych^[1]^[4].

Skomponował utwory orkiestrowe (w tym 34 symfonie) i z towarzyszeniem orkiestry, utwory kameralne, na instrumenty solowe oraz utwory wokalne – kantaty, pieśni na chór a cappella i na głos z towarzyszeniem fortepianu, a także utwory sceniczne, w tym 3 balety: Ikar (1970), Princessa Pirlipat (2001), Wołszebnyj oriech (2004) i 8 oper: Wirinieja (1967), Mastier i Margarita (Mistrz i Małgorzata) (1972), Maria Stiuarda (Maria Stuart) (1980), Hamlet (1991), Car Iksion (1995), Iwan Groznyj (1995), Karol Lir (Król Lear) (2000), Antygona (2008). Pisał też muzykę do filmów i sztuk teatralnych^[1].

Cztery kompozycje Słonimskiego były wykonywane podczas festiwalu Warszawska Jesień^[a]:

Polskije strofy, na mezzosopran i flet, słowa: Antoni Słonimski (1963); wyk. polskie w 1966
Koncert buffo, na orkiestrę kameralną (1966); wyk. polskie w 1969
Antyfony, na kwartet smyczkowy (1968); wyk. polskie w 1977
Nowogrodskaja plaska, na klarnet, puzon, wiolonczelę, fortepian i perkusję z taśmą (1980); wyk. polskie w 1980 (prawyk.) i 1985

Odznaczenia

2002 – Państwowa Nagroda Federacji Rosyjskiej^[5]
2003 – Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski^[1]
2008 – Order „Za zasługi dla Ojczyzny” IV Klasy (Rosja)^[6]
2011 – Złoty Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[7]
2017 – Order Honoru (Rosja)^[8]

Uwagi

↑ na podstawie Encyklopedii muzycznej PWM, t. 10, wydanie z 2007^[1]

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Janicka-Słysz 2007 ↓.
↑ Anna Wróbel: Zmarł kompozytor Siergiej Słonimski. [w:] Interia Fakty [on-line]. 2020-02-09. [dostęp 2020-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-09)]. (pol.).
↑ Умер композитор Сергей Слонимский. [w:] Коммерсантъ [on-line]. 2020-02-09. [dostęp 2020-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-09)]. (ros.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Larisa Georgievna Danko: Slonimsky, Sergey Mikhaylovich. [w:] Oxford Music Online. Grove Music Online [on-line]. 2001-01-20. [dostęp 2020-02-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-09)]. via Oxford University Press. (ang.).
↑ Указ Президента Российской Федерации от 10.06.2002 г. № 572. kremlin.ru. [dostęp 2020-02-11]. (ros.).
↑ Указ Президента Российской Федерации от 04.06.2008 г. № 893. kremlin.ru. [dostęp 2020-02-09]. (ros.).
↑ Medal Zasłużony Kulturze - Gloria Artis. mkidn.gov.pl. [dostęp 2020-02-09]. (pol.).
↑ Указ Президента Российской Федерации от 12.06.2017 № 266 "О награждении государственными наградами Российской Федерации". pravo.gov.ru. [dostęp 2020-02-09]. (ros.).

Bibliografia

Małgorzata Janicka-Słysz: Słonimski Siergiej. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 10: Sm–Ś część biograficzna. Kraków: PWM, 2007. ISBN 978-83-224-0866-7. (pol.).