Stan wojenny w Polsce
Stan wojenny w Polsce może być wprowadzony przez Prezydenta Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów w formie rozporządzenia na części albo na całym terytorium państwa, w razie zewnętrznego zagrożenia państwa, w tym spowodowanego działaniami terrorystycznymi, zbrojnej napaści na terytorium RP lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji. Rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wojennego Prezydent musi przedstawić Sejmowi w ciągu 48 godzin od podpisania. Sejm ma obowiązek niezwłocznie rozpatrzyć owe rozporządzenie, może je również uchylić bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.
Wprowadzenie stanu wojennego oznacza możliwość ograniczania zagwarantowanych Konstytucją wolności i praw człowieka i obywatela, a także zmiany kompetencji organów władzy publicznej. Jednakże Konstytucja zakazuje ograniczania wolności i praw człowieka i obywatela, takich jak: godność człowieka, obywatelstwo, ochrona życia, humanitarne traktowanie, ponoszenie odpowiedzialności prawnej, dostęp do sądu, dobra osobiste, sumienie i religia, petycje oraz rodzina i dziecko. Wyklucza także możliwość ograniczania tychże wolności i praw człowieka i obywatela wyłącznie z powodu rasy, płci, języka, wyznania lub jego braku, pochodzenia społecznego, urodzenia oraz majątku.
Jeżeli w czasie stanu wojennego Sejm nie może zebrać się na posiedzenie, Prezydent na wniosek Rady Ministrów może wydawać rozporządzenia z mocą ustawy, które podlegają potem zatwierdzeniu przez Sejm na najbliższym posiedzeniu.
Sprawy te reguluje Konstytucja RP w rozdziale XI Stany nadzwyczajne (art. 228–234).
Stany wojenne w Polsce
- Stan wojenny w Królestwie Polskim (1833–1856)
- Stan wojenny w Królestwie Polskim (1861–1862)
- Stan wojenny w Królestwie Polskim (1905)
- Stan wojenny w Polsce (1939–1945)
- Stan wojenny w Polsce (1981–1983)
Akty normatywne
| # | Akt normatywny | Data wejścia w życie | Data uchylenia | Uwagi |
|---|---|---|---|---|
| 1 | Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 16 stycznia 1928 r. o stanie wojennym[1] | 28 stycznia 1928 | 30 czerwca 1939 | |
| 2 | Ustawa z dnia 23 czerwca 1939 r. o stanie wojennym[2] | 30 czerwca 1939 | po 1945 | desuetudo |
| 3 | Dekret z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym[3] | 14 grudnia 1981 (z mocą od 12 grudnia 1981) | 26 października 2002 | |
| 4 | Dekret z dnia 12 grudnia 1981 r. o postępowaniach szczególnych w sprawach o przestępstwa i wykroczenia w czasie obowiązywania stanu wojennego[4] | 14 grudnia 1981 (z mocą od 12 grudnia 1981) | 25 września 2002 | |
| 5 | Dekret z dnia 12 grudnia 1981 r. o przekazaniu do właściwości sądów wojskowych spraw o niektóre przestępstwa oraz o zmianie ustroju sądów wojskowych i wojskowych jednostek organizacyjnych Prokuratury Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w czasie obowiązywania stanu wojennego[5] | 14 grudnia 1981 (z mocą od 12 grudnia 1981) | 25 września 2002 | |
| 6 | Ustawa z dnia 25 stycznia 1982 r. o szczególnej regulacji prawnej w okresie stanu wojennego[6] | 25 stycznia 1982 | 26 października 2002 | |
| 7 | Ustawa z dnia 18 grudnia 1982 r. o szczególnej regulacji prawnej w okresie zawieszenia stanu wojennego[7] | 19 grudnia 1982 | 26 października 2002 | |
| 8 | Ustawa z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym oraz o kompetencjach Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych i zasadach jego podległości konstytucyjnym organom Rzeczypospolitej Polskiej[8] | 26 października 2002 | obowiązuje |
Zobacz też
 | Zobacz hasło stan wojenny w Wikisłowniku |
 | Zobacz multimedia związane z tematem: Stan wojenny w Polsce |
- stan wojny
- stan wyjątkowy
- stan klęski żywiołowej
Przypisy
- ↑ Dz.U. z 1928 r. nr 8, poz. 54 i Dz.U. z 1934 r. nr 110, poz. 976
- ↑ Dz.U. z 1939 r. nr 57, poz. 366
- ↑ Dz.U. z 1981 r. nr 29, poz. 154, Dz.U. z 1982 r. nr 3, poz. 18 i Dz.U. z 1989 r. nr 34, poz. 178
- ↑ Dz.U. z 1981 r. nr 29, poz. 156
- ↑ Dz.U. z 1981 r. nr 29, poz. 157 i Dz.U. z 1985 r. nr 31, poz. 138
- ↑ Dz.U. z 1982 r. nr 3, poz. 18, Dz.U. z 1982 r. nr 41, poz. 272 i z 1983 r. Nr 66, poz. 279
- ↑ Dz.U. z 1982 r. nr 41, poz. 273, z 1983 r. Nr 66, poz. 279 i Dz.U. z 1997 r. nr 89, poz. 556
- ↑ Dz.U. z 2022 r. poz. 2091
Bibliografia
- MichałM. Brzeziński MichałM., Stany nadzwyczajne w polskich konstytucjach, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2007, ISBN 978-83-7059-814-3, OCLC 169872617 .
- LechL. Mażewski LechL., Stany nadzwyczajne w Polsce w latach 1918-1989, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2006, ISBN 83-7441-497-9, ISBN 978-83-7441-497-5, OCLC 77510809 .
