Szkatuła Królewska

Szkatuła Królewska – hebanowa skrzynia wykonana w 1800 dla Izabeli Czartoryskiej w celu przechowywania w niej pamiątek po monarchach polskich, zrabowana przez Niemców w 1939.

Historia

Szkatuła Królewska była najważniejszym elementem wyposażenia Świątyni Sybilli w Puławach. Ustawiona była w eksponowanym miejscu tego muzeum na granitowym postumencie i przykryta tkaniną z adamaszku. W jej wnętrzu księżna Izabela Czartoryska przechowywała pozyskane przez siebie na początku XIX w. przedmioty, które stanowiły historyczne pamiątki po królach polskich.

W 1830 skrzynia została wywieziona do Sieniawy, a po upadku powstania listopadowego za sprawą księcia Adama Jerzego Czartoryskiego trafiła do Paryża i była przechowywana w hôtelu Lambert.

Pod koniec XIX w. Szkatuła Królewska znalazła się w zbiorach Muzeum Książąt Czartoryskich w Krakowie. Nie była jednak wystawiana. W tym czasie część jej zawartości została przekazana przez Czartoryskich na Wawel oraz do zbiorów Uniwersytetu Jagiellońskiego.

W przededniu wybuchu II wojny światowej Szkatuła Królewska wraz z innymi dziełami sztuki z kolekcji Czartoryskich została wywieziona i ukryta w skrytce w jednej z oficyn pałacu Czartoryskich w Sieniawie. Tam we wrześniu 1939 została odszukana i zrabowana przez żołnierzy niemieckich. Jej dalsze losy nie są znane.

Opis Szkatuły Królewskiej

Szkatuła była wykonana z drewna hebanowego, okuta złoceniami, ornamentowana i wysadzana szlachetnymi i półszlachetnymi kamieniami. W środku skrzyni o wymiarach 49 × 34 x 27 cm znajdowały się cztery szuflady podzielone na przegródki obite zielonym aksamitem. Na wieku i czterech bokach szkatuły widniał napis: PAMIĄTKI POLSKIE ZEBRAŁA IZABELA CZARTORYSKA ROKU 1800. ZROBIŁ JANNASCH W WARSZAWIE.

Zawartość Szkatuły Królewskiej

W 1939 w skrzyni znajdowały się^[1]:

Emaliowana bombonierka
Emaliowana i pozłacana broszka z miniaturą króla Augusta III Sasa,
Dewizka do zegarka króla Stanisława Augusta Poniatowskiego z jedwabiu i złota z gemmą
Dwa złote zapięcia od bransolet, jedno z wizerunkiem królowej Marii Leszczyńskiej, drugie z popiersiem króla Stanisława Leszczyńskiego
Jałmużniczka królowej Marii Leszczyńskiej z aksamitu, haftowana jedwabiem i złotem
Kamea przedstawiająca profil króla Stanisława Augusta
Kamea koralowa z popiersiem króla oprawiona w srebrnej podstawce
Kamea z portretem króla Augusta III
Kamea ze Snopkiem Wazów i monogramem Władysława IV
Dwa klucze: większy żelazny, mniejszy z żelaza i brązu
Klucz szambelański z orłem polskim z brązu, złocony.
Krzyż na łańcuchu Anny Jagiellonki rytowany i cyzelowany, złoty z szafirami
Krzyż pektoralny Zygmunta Starego na złotym łańcuchu ozdobiony jaspisami
Krzyżyk orderowy z emalii
Krzyżyk pektoralny Zygmunta Augusta ze złota ozdobiony perłami
Krzyżyk pektoralny Zygmunta III.
Łańcuch Jana Kazimierza z przełomu XVI i XVII wieku
Złoty łańcuch Konstancji Austriaczki z przełomu XVI i XVII wieku
Łyżka – sztuciec podróżny króla Jana III Sobieskiego
Miniatura „Madonna z Dzieciątkiem” Marii Ludwiki z XVII wieku
Ozdobny złoty medalion z popiersiem Zygmunta III
Miniatura portretowa dwustronna; na awersie Władysław IV, na rewersie królowa Maria Ludwika
Złoty naszyjnik Marii Ludwiki wysadzany kamieniami szlachetnymi
Srebrna oprawa modlitewnika „Godzinek” Marii Ludwiki Gonzagi
Order Złotego Runa na łańcuchu Władysława IV, wykonany ze złota i srebra
Order Lotaryński ustanowiony przez króla Stanisława Leszczyńskiego
Sprzączka do ładownicy w kształcie tarczy z orzełkiem wykonana z mosiądzu i srebra
Srebrny pas królowej Marii Leszczyńskiej wykonany metodą trybowania
Trzy pierścienie Władysława IV, dwa złote z diamentami i turkusami oraz srebrny sygnet
Złoty pierścień Zygmunta Starego z diamentem
Popiersie króla Augusta III, dwa popiersia króla Augusta II, popiersie króla Stanisława Leszczyńskiego (miniatury)
Tabakierka ze srebra i kości słoniowej
Różaniec „po królowej Leszczyńskiej” wykonany z drewna, srebra i perłowca

Dwie szkatułki królowej Bony Sforzy, wykonane w 1518 z drewna sandałowego
Srebrne sztućce Zygmunta Kazimierza
Tabakierka z XVIII w wykonana ze złota, perłowca i kryształu
Szylkretowa tabakierka z miniaturą Stanisława Augusta
Kryształowa tabliczka
Tarczka rękojeści szpady z XVIII wieku
Złoty tłok pieczętny króla Augusta II
Złoty tłok pieczętny króla Stanisława Augusta Poniatowskiego
Wieko tabakierki z kości słoniowej z popiersiem króla Jana III
Złoty wisiorek – orzeł polski na łańcuszku
Zawieszenie na łańcuchu Anny Jagiellonki z 1540
Zawieszenie z orłem z początku XVIII wieku
Zegarek kieszonkowy z 1700 wykonany techniką cyzelowania
Zegarek kieszonkowy ze srebra i kryształu z XVII wieku
Zegarek kieszonkowy z XVIII wieku
Zegarek kieszonkowy króla Stanisława Leszczyńskiego
Zegarek kieszonkowy królowej Marii Kazimiery
Zegarek kieszonkowy męski z portretem króla Augusta III
Zegarek kieszonkowy po królewiczu Jakubie Sobieskim
Srebrny zegarek pektoralny Zygmunta III

Szczegółowy opis przedmiotów z uwzględnieniem miejsca zajmowanego w szkatule zawiera artykuł Ewy Czepielowej i Zdzisława Żygulskiego jun. pt. „Losy szkatuły królewskiej z Puławskiej Świątyni Sybilli” w kwartalniku wydawanym na zlecenie Ośrodka Ochrony i Konserwacji Zabytków Cenne, Bezcenne, Utracone nr 2/98^[2].

Zobacz też

Zobacz multimedia związane z tematem: Szkatuła Królewska

Przypisy

↑ Spis zrobiony na podstawie katalogu znajdującego się na stronie internetowej Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego: Obiekty utracone w wyniku II wojny światowej. [dostęp 2008-05-04]. (pol.).
↑ „Cenne, Bezcenne, Utracone”. Nr2/98, 1998. Barbara Kobielska red. prowadząca. Warszawa: Pagina. (pol.). ISSN 1428-6467