Anarquismo e esperanto

Panfleto sobre o anarquismo em esperanto

Anarquismo e Esperanto são historicamente associados em razão de seu ideal comum de justiça social e igualdade. Durante o período inicial do movimento esperantista, os anarquistas foram entusiastas e publicaram frequentemente na língua, os dois movimento tem muitas histórias em comum.

História

Os anarquistas estavam entre os primeiros à propagar o Esperanto. Em 1905, o primeiro grupo Esperantísta anarquista foi formado. Muitos outros seguiram: na Bulgária, China e outros países. Os anarquistas e anarcossindicalistas, que antes da primeira guerra mundial formavam a maior seção entre os esperantistas proletários, fundaram Paco-Libereco,[1] uma liga internacional que publicava o jornal Internacia Socia Revuo (Revist da Sociedade Internacional). Paco-Libereco se fundiu com outra associação progressista, Esperantista Laboristaro (Trabalhadores Esperantístas). A nova organização se chamava Liberiga Stelo (Estrelha Libertadora).[2] Publicou, até 1914, muitas peças de literatura revolucionária em esperanto, algumas relacionadas ao anarquismo. Dessa maneira se desenvolveu uma correspondência dinâmica entre anarquistas em diferentes países, por exemplo, entre anarquistas europeus e japoneses. Em 1907, a convenção anarquista internacional em Amsterdão publicou uma resolução sobre as linguagens internacionais, e durante os anos seguintes outras resoluções similares ocorreram. Esperantístas que participaram da convenção se ocupavam principalmente das relações internacionais entre anarquistas.

Em março de 1925, o grupo de berlinense de anarco-sindicalistas esperantístas em Amsterdão saudou a segunda conferência da Associação Internacional de Trabalhadores (AIT). Falaram sobre como o Esperanto entre os membros da seção alemã da AIT, FAUD, "já havia tomado raiz ao nível de que agora fundava uma organização mundial de esperantístas sobre o fundamento da liberdade-versus-autoridade". Isto é, uma alusão à Liga Mundial de Esperantístas sem Estado - Tutmonda Ligo de Esperantistaj Senŝtatanoj, que foi fundada em 1920, em razão do domínio leninista da Associação Anacional Mundial (Sennacieca Asocio Tutmonda).

A maior força do movimento esperantísta proletário estava na Alemanha e União Soviética. Os anarquistas fundaram a Biblioteca Anarquista de Ciências em Linguagens Internacionais no Território Livre da Ucrânia. O grupo publicou o livro Etiko por Kropotkin, Anarkiismo por Alexei Borovoi e outras obras para a leitura internacional do esperanto. Esperantístas anarquistas concentraram seus trabalhos na época nas regiões do Leste Asiático, China, e Japão. Nesses países, o esperanto logo se tornou popular entre os anarquistas. Publicaram diversos jornais, frequentemente em duas linguagens. Por exemplo, a partir de 1913, Liu Shifu, que escrevia sob o nome de Sifo, publicou o jornal La Voĉo de l'Popolo. Esse era o primeiro jornal anarquista da China. Liu Shifu morreu em 1915. Também existiam vários anarquistas e socialistas entre os primeiros esperantístas japoneses. Foram por vezes assassinados e perseguidos. Por exemplo, em 1931, o jornal La Anarkiisto foi descontinuado porque seu editorial inteiro foi mandado para a cadeia. Os esperantistas anarquistas sofreram perdas significantes durante a perseguição de esperantístas soviéticos em 1937. Muitos anarquistas esperantístas foram assassinados ou mandados para os campos de trabalho.

O esperante cumpriu um papel menor nas Brigadas Internacionais durante a Guerra Civil Espanhola. De 1936 à 1939, a Liga Ibérica de Esperantístas Anarquistas publicou um jornal semanal da Confederação Nacional do Trabalho (CNT). A rádio da CNT também emitiu programas em esperanto.

Depois da segunda guerra mundial. o grupo de Paris foi o primeiro à retomar o sindicalismo. Publicaram a partir de 1946 o jornal Senŝtatano (pessoa sem um país).[3] Existia também um grupo anarquista ativo em Paris no anos seguintes. Em 1981, a Radio Esperanto foi fundada, e ainda hoje é transmitida durante uma hora na frequência da Radio Libertaire da Federação Anarquista na França. A maioria do liberacionistas e anarquistas estavam organizados na Associação Anacional Mundial nos anos seguintes. Em 1969, iniciaram a publicação do Liberecana Bulteno, que é chamado hoje em dia de Liberecana Ligilo.

Referências

  1. The Esperanto Movement (Contributions to the Sociology of Language), Peter G. Forster, ISBN 9027933995, paĝo 190
  2. Historio de S. A. T., 1921 1952,Paris, 1953, Eldoninto :SAT, 152 paĝoj
  3. Javier Alcalde, "Eduardo Vivancos kaj la liberecana Esperanto", afterword to a bilingual edition of Eduardo Vivancos, Unu lingvo por ĉiuj: Esperanto, Calúmnia, 2019, p.77-91.

Bibliografia

  • Historio de Esperanto, Aleksander Korĵenkov, Kaliningrado, 2005, Chapter 9.
  • Esperanto & Anarchism. A universal language, Xavi Alcalde, Fifth Estate # 400, Spring, 2018.
  • ALCALDE, Javier. Esperanto i anarquisme: els orígens (1887-1907). Edicions Malcriàs d’Agràcia, Quaderns Esperantistes 1, Març 2022.

Ligações externas

  • Esperanto kaj Anarkiismo
  • Ekrigardo al la anarkista partopreno en la esperantista movado Arquivado em 2011-07-26 no Wayback Machine
  • STATUTOJ ILA (Internacia Laborista Asocio) Arquivado em 2011-07-26 no Wayback Machine
  • AL LA BARICADOJ Arquivado em 2011-07-26 no Wayback Machine
  • KIO ESTAS NKL ? Arquivado em 2011-07-26 no Wayback Machine
  • KIO ESTAS LA ANARKI-SINDIKATISMO ? Arquivado em 2011-07-26 no Wayback Machine
  • La lingvo de libereco - La voĉo de internaciismo Arquivado em 2012-03-19 no Wayback Machine - Traduko de artikolo el "Organise!" No 55 - 2001 kun aldonitaj reagoj.
  • Asocio de Verduloj Esperantistaj
  • Javier Alcalde: “Anarquistas e esperantistas compartilham ideais”, 24 Junho 2022
  • Portal do anarquismo
  • Portal do esperanto