Velika iluzija

Za ostala značenja, vidi Velika iluzija (razvrstavanje).

8. 6. 1937 (1937-06-08)

Trajanje114 min.Zemlja

FrancuskaJezikfrancuski

La Grande Illusion (sh. Velika iluzija) je francuski crno-bijeli film snimljen 1937. u režiji Jeana Renoira, koji se smatra jednim od najvažnijih ostvarenja francuske i svjetske kinematografije u međuratnom periodu, te uživa status jednog od najpoznatijih antiratnih ostvarenja uopće.

Protagonisti filma - koje tumače Jean Gabin i Pierre Fresnay - su dva francuska avijatičara koji za vrijeme prvog svjetskog rata završe u njemačkom zarobljeničkom logoru kojim upravlja ljubazni aristokratski komandant (čiji lik tumači Erich von Stroheim). Radnja prikazuje kako zarobljenici, odvojeni od neposrednih ratnih strahota, ali i prisiljeni živjeti zajedno, stvaraju vlastiti svijet u kome su naizgled nestale stare društvene podjele, ali i kako će se ta iluzija raspršiti kada jedan od zarobljenika na kraju organizira bijeg.

Renoir, koji je poput protagonista, i sam bio avijatičar u ratu, je inspiraciju za film pronašao u pustolovinama svog prijatelja i zračnog asa Armanda Pinsarda. Naslov filma je, pak, preuzet iz The Great Illusion, uticajne knjige britanskog pacifističkog pisca i nobelovca Normana Angella. Renoir i njegov koscenarist Charles Spaak su svoj pacifistički stav izrazili kroz prikaz likova koji osjećaju više zajedništva s pripadnicima iste klase i svjetonazora, nego sa pripadnicima vlastite nacije, države ili vojske; film također na implicitni način prikazuje besmisao rata kroz scene u kojima se slavne vojničke pobjede dovode u kontekst nenadoknadivog ličnog gubitka. Sam naslov "velika iluzija" se često tumačio kao svojevrsno Renoirovo upozorenje o tome da prvi svjetski rat nije bio "rat koji je završio sve ratove", odnosno da je novi sukob pred vratima.

Renoirov film je oduševio svjetsku kritiku. Na venecijanskom festivalu je dobio specijalnu nagradu "Kup nacija", a 1939. je bio prvi film nominiran za glavni "Oscar", a da nije bio na engleskom jeziku. U nacističkoj Njemačkoj je bio zabranjen, kao i u Francuskoj nakon izbijanja drugog svjetskog rata gdje se smatralo da će podrivati borbeni moral. Smatralo se da je za vrijeme njemačke okupacije jedina kopija uništena 1942. godine u savezničkom zračnom napadu, ali je nova kopija pronađena 1958. godine.

Uloge

Jean Gabin ... Poručnik Maréchal, francuski oficir skromnog porijekla
Marcel Dalio ... Poručnik Rosenthal, francuski oficir iz porodice jevrejskih skorojevića
Pierre Fresnay ... Kapetan de Boeldieu, francuski oficir i aristokrat
Erich von Stroheim ... Kapetan (kasnije major) von Rauffenstein, njemački oficir i aristokrat
Dita Parlo ... Elsa, njemačka seljanka i udovica
Julien Carette ... Cartier, vodviljski zabavljač
Gaston Modot ... inžinjer
Georges Péclet ... oficir
Werner Florian ... Nar. Arthur
Jean Dasté ... nastavnik
Sylvain Itkine ... Poručnik Demolder