Özyeterlilik
Öz yeterlilik, bireyin belirli performans kazanımları elde etmek için gerekli davranışları gerçekleştirme kapasitesine olan inancını ifade eder (Bandura, 1977[1], 1986[2], 1997[3]). Bu kavram ilk olarak psikolog Albert Bandura tarafından ortaya atılmıştır.
Öz yeterlilik, kişinin kendi motivasyonu, davranışı ve sosyal çevresi üzerinde kontrol uygulayabilme yeteneğine olan güvenini yansıtır. Bu bilişsel öz-değerlendirmeler, insanların çabaladığı hedefler için harcanan enerji miktarı ve belirli davranışsal performans düzeylerine ulaşma olasılığı dahil olmak üzere her türlü insan deneyimini etkiler. Geleneksel psikolojik yapılardan farklı olarak, öz yeterlilik inançlarının işlev alanına ve davranışın ortaya çıkışını çevreleyen koşullara bağlı olarak değiştiği varsayılmaktadır.
Güçlü bir öz yeterlilik duygusu, insan başarısını ve kişisel refahı teşvik eder. Öz yeterliliği yüksek olan bir kişi, zorlukları kaçınılması gereken tehditler olarak değil, üstesinden gelinmesi gereken şeyler olarak görür. Bu kişiler başarısızlıktan daha hızlı kurtulabilir ve başarısızlığı çaba eksikliğine bağlama olasılıkları daha yüksektir. Tehdit edici durumlara onları kontrol edebilecekleri inancıyla yaklaşırlar. Bunlar daha düşük stres seviyeleri ve depresyona karşı daha az kırılganlıkla ilişkilendirilmiştir.[4]
Buna karşılık, öz yeterlilik duygusu düşük olan kişiler zor görevleri kişisel tehdit olarak görür ve bu görevlerden uzak dururlar. Zor görevler, sahip oldukları becerilerden ziyade eksik oldukları becerilere bakmalarına neden olur. Bir başarısızlıktan sonra kendi yeteneklerine olan inançlarını kaybetmeleri kolaydır. Düşük öz yeterlilik daha yüksek stres ve depresyon seviyeleriyle bağlantılı olabilir.[4]
Psikodilbilim | |
|---|---|
| Genel |
|
| Temel kavramlar |
|
| Kişiler |
|
| Dergi |
|
Bandura'ya göre öz yeterlilik 4 faktörden etkilenir.
- Davranışa ilişkin seçimler
- Motivasyon
- İş performansı
- Düşünce kalıpları ve tepkiler
- Sağlık davranışları
- Kontrol odağı ile ilişkisi
Kaynakça
- ^ Bandura, Albert (1977). "Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change". Psychological Review (İngilizce). 84 (2): 191-215. doi:10.1037/0033-295X.84.2.191. ISSN 1939-1471.
- ^ "APA PsycNet". psycnet.apa.org (İngilizce). 8 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2024.
- ^ "APA PsycNet". psycnet.apa.org (İngilizce). 9 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2024.
- ^ a b Weiner, Irving B.; Craighead, W. Edward, (Ed.) (30 Ocak 2010). The Corsini Encyclopedia of Psychology. 1 (İngilizce). Wiley. doi:10.1002/9780470479216.corpsy0836. ISBN 978-0-470-17024-3. 30 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2024.
 | Psikoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Referanslar:
