İmralı Cezaevi

40°33′21″K 28°32′35″D / 40.55583°K 28.54306°D / 40.55583; 28.54306Güvenlik seviyesiF Tipi Yüksek GüvenlikliAçılış tarihi11 Ağustos 1935Üst kuruluşCeza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğü, Türkiye Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı

İmralı Cezaevi ya da resmi adıyla İmralı F Tipi Yüksek Güvenlikli Kapalı C.İ.K (Ceza İnfaz Kurumu), Türkiye'nin Marmara Denizi'ndeki İmralı Adası'nda bulunan yüksek güvenlikli bir cezaevidir. Burada Kürdistan İşçi Partisi'nden (PKK) tutuklular ve Türkiye Komünist Partisi/Marksist-Leninist'ten (TKP/ML) bir tutuklu bulunuyor.[1] Cezaevi tesisi ordu tarafından korunuyor ve aynı zamanda uzaydan alınan uydu görüntüleri üzerinden de izleniyor.[2]

Konum

Cezaevi, İstanbul'un güneyinde, Marmara Denizi'ndeki İmralı Adası'nda yer alıyor. Adaya, Marmara Denizi'nin güney kıyısındaki Mudanya'dan tekneyle ulaşılabilir.[3]

Tarih

Adada bir tarım kolonisi kurma fikri 1933'ten beri vardı.[4] 1935'e gelindiğinde Cumhuriyet Gazetesi'nde yarı açık cezaevinin kurulması tartışıldı.[4] Ocak 1936'da hapishane tesisinin yatakhanelerini inşa etmekle görevlendirilen ilk elli mahkum adaya ayak bastı.[4] Bu mahkumlar daha sonra balıkçılık ve tarımla uğraşmak üzere görevlendirildiler.[4] Sonraki yıllarda cezaevinin nüfusu önemli ölçüde arttı ve 1937'de dört yüze, 1941'de dokuz yüze ulaştı.[4] 1947 yılına kadar beş bine yakın kişi cezaevi tesisinde mahkûm oldu ve bunların 443'ü disiplin cezaları nedeniyle başka cezaevlerine gönderildi.[5] Hapishane örnek bir hapishane olarak tanındı [5] ve mahkûmların tarım ve madenlerde çalıştırıldığı diğer hapishanelerin kurulmasına ilham kaynağı oldu.[4] 1953 yılına kadar birçok Adalet Bakanı adayı ziyaret etmiş ve yüzlerce hukuk öğrencisi araştırma yapmak üzere adayı ziyaret etmiştir.[5]

1960 yılındaki askeri darbenin ardından eski Başbakan Adnan Menderes adaya hapsedildi.[6] Yassıada'daki Yassıada duruşmalarında verilen idam cezalarının ardından 15 Eylül 1961'de eski Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve eski Maliye Bakanı Hasan Polatkan idam edildi, Menderes ise iki gün sonra asıldı.[7] Şubat 1999'dan sonra Kürdistan İşçi Partisi (PKK) lideri Abdullah Öcalan yakalanmış, ada boşaltılarak askeri bölgeye dönüştürülmüştür.[8] Kasım 2009'da, Öcalan ve Türkiye'den gelen diğer beş mahkumun nakledildiği yeni bir gözaltı tesisi açıldı.[9]

Gözelatı koşulları

1999 yılına kadar cezaevindeki mahkumlar sabun üretiyordu ve bazıları hayvan çobanlığı yapıyordu.[10] Abdullah Öcalan'ın Şubat 1999'da yakalanmasının ardından, güvenlik personeli ve Öcalan'a yer açmak için hayvanlar ve hapishane halkı Türkiye ana karasına nakledildi.[10] 1999 ile 2009 yılları arasında tek mahkum oydu. Kasım 2009'da kendisine beş mahkum daha katıldı.[2] 1999'dan bu yana gözaltı koşulları İşkenceyi Önleme Komitesi (CPT) tarafından birçok kez kontrol edildi.[11] Mahkumlar adadaki sağlık tesislerine erişim hakkına sahiptir ve haftada altı saat birbirleriyle etkileşime girebilmektedirler.[12][13]

Hapishane firarları

1937 ile 1945 yılları arasında ada hapishanesinden on dokuz kez kaçma girişiminde bulunulduğu bildirildi.[5] Bunlardan on altı kaçak yakalandı ve üçü öldü.[5] Türkiye'den esrar kaçakçılığı yaptığı gerekçesiyle hapsedilen Billy Hayes, 1975 yılında adadan kaçtı.[14] 1997 yılında adada hapsedilen çok sayıda Çeçen de kaçmayı başardı.[10]

Popüler kültürde

  • Türk oyun yazarı Vedat Nedim Tör, 1940'lı yıllarda mahkumların yaşadığı iyi gözaltı koşullarından esinlenerek İmralı'da Erkekler adlı oyunu yazdı.[5]
  • Hayes'in aynı adlı kitabından uyarlanan, Alan Parker'ın yönettiği Geceyarısı Ekspresi filminde Billy Hayes'in İmralı'da kalması ve hapishaneden kaçışı anlatılıyor.[14]
  • Yılmaz Güney'in Yol filminde mahkumlar ev ziyaretine hazırlanırken görülüyor.[8][15]

Önemli mahkumlar

Kaynakça

  1. ^ "Öcalan'ın İmralı'dan gönderilmesini istediği 5 mahkûmun isimleri". T24. Erişim tarihi: 1 Kasım 2020. Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
  2. ^ a b "PKK leader Ocalan gets company in prison". United Press International (İngilizce). 17 Kasım 2009. Erişim tarihi: 9 Haziran 2021. 
  3. ^ "Ocalan Affecting Turkish Town". AP NEWS. Erişim tarihi: 9 Haziran 2021. 
  4. ^ a b c d e f Sipahi, Ali (2016). "Convict Labor in Turkey, 1936-1953: A Capitalist Corporation in the State?". International Labor and Working-Class History (90): 246. ISSN 0147-5479. 
  5. ^ a b c d e f Sipahi, Ali (2016), p.248
  6. ^ "May 27: A dark military coup in Turkey". May 27: A dark military coup in Turkey (İngilizce). 27 Mayıs 2020. Erişim tarihi: 8 Haziran 2021. 
  7. ^ a b "Turkey's first coup still a raw nerve". BBC News (İngilizce). 28 Mayıs 2010. Erişim tarihi: 9 Haziran 2021. 
  8. ^ a b Morris, Chris (20 Şubat 1999). "Turkey makes sure its prison island is deserted for a new Kurdish inmate" (İngilizce). Erişim tarihi: 8 Haziran 2021. 
  9. ^ "Report to the Turkish Government". Council of Europe. 9 Temmuz 2010. Erişim tarihi: 12 Haziran 2021. Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
  10. ^ a b c King, Laura (1 Mart 1999). "Ocalan Affecting Turkish Town". Associated Press. Erişim tarihi: 9 Haziran 2021. 
  11. ^ "Report to the Turkish Government". Council of Europe. 20 Mart 2018. s. 3. Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
  12. ^ "Report to the Turkish Government". Council of Europe, p. 5
  13. ^ "Report to the Turkish Government". Council of Europe. p.4
  14. ^ a b c Romero, Frances (26 Nisan 2011). "Top 10 Prison Escapes – TIME". Time (İngilizce). ISSN 0040-781X. Erişim tarihi: 9 Haziran 2021. 
  15. ^ Schultz, Deanne (2007). Filmography of World History (İngilizce). Greenwood Publishing Group. s. 177. ISBN 978-0-313-32681-3. 
  16. ^ Hudgins, Graven (18 Eylül 1960). "Turks hang ex-Premier Menderes". The Atlanta Constitution. s. 3. 
  17. ^ Silverman, Reuben (6 Eylül 2014). "The Realm of the Ugly King". Jadaliyya – جدلية (İngilizce). Erişim tarihi: 9 Haziran 2021. Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
Taslak simgesiSiyaset ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.