Helgoland–Zanzibar Antlaşması

Helgoland–Zanzibar Antlaşması
İmzalanma1 Temmuz 1890 (1890-07-01)
YerBerlin, Alman İmparatorluğu
İmzacılar
  • Leo von Caprivi
  • Friedrich Richard Krauel
  • Edward Malet
  • Henry Percy
Taraflar
DilAlmanca, İngilizce

Helgoland–Zanzibar Antlaşması, 1 Temmuz 1890 tarihinde Alman İmparatorluğu ve Birleşik Krallık arasında imzalanan bir antlaşmadır.

Antlaşma, Almanya'ya Caprivi Ucu'nun, Kuzey Denizi'nde stratejik bir konuma sahip Helgoland adasının ve Alman Doğu Afrikası'nın önemli bir kısmının kontrolünü verdi. Buna karşılık Almanya da Zanzibar'daki İngiliz otoritesini tanıdı. Helgoland'a sahip olmak, yeni Kiel Kanalı'nı ve Almanya'nın Kuzey Denizi limanlarına olan girişleri kontrol etmek için büyük öneme sahipti. İngiltere ise antlaşmayla birlikte Zanzibar'ı Doğu Afrika'nın İngiliz kontrolü altında kilit bir nokta olarak kullandı.[1]

Şartlar

Helgoland'da devir teslim töreni, 10 Ağustos 1890

Almanya, Kuzey Denizi'nde aslen Holstein-Gottorp düklerinin mülkü olan ancak 1814'ten beri İngiliz toprağı olan Helgoland adalarını, günümüz Namibya'sında Caprivi Ucu olarak adlandırılan bölgeyi ve Alman Doğu Afrika'sının (daha sonra Tanganyika, şimdi Tanzanya'nın anakarası) çekirdeğini oluşturacak olan Darüsselam kıyılarını kontrol etmeye ve ele geçirmeye tam yetki kazandı.[2]

Bunun karşılığında Almanya, küçük Witu Sultanlığı ve Doğu Afrika'nın İngilizlerin Victoria Gölü'ne demiryolu inşa etmesi için hayati önem taşıyan kısımları üzerindeki himayeyi İngiltere'ye devretti. Ayrıca bağımsız Zanzibar Sultanlığı üzerindeki İngiliz eylemlerine müdahale etmeyeceğini taahhüt etti. Antlaşma ayrıca Alman Güneybatı Afrikası'nda (bugünkü Namibya'nın büyük bölümü) Alman ilgi alanını oluşturmuş ve Alman Togoland'ı ile İngiliz Altın Sahili (şimdiki Gana) ve Alman Kamerun'u ile İngiliz Nijerya'sı arasındaki sınırları belirlemiştir.[3]

Sonuçlar

Britanya, Kuzey Denizi'ndeki ana Alman deniz üslerine yaklaşımı sağlayan, ancak Almanya'nın donanmasını geliştirmesiyle savunulması imkansız hale gelecek olan bir deniz üssünü elinden çıkarmıştır. Ayrıca Britanya antlaşmayı takiben Zanzibar üzerinde bir protektora ilan etti ve ardından 1896 yılındaki İngiliz-Zanzibar Savaşı'nda sultanlığın tam kontrolünü ele geçirdi.

Anlaşma, Alman Şansölyesi Leo von Caprivi'nin İngilizlerle uzlaşma hedeflerine hizmet ediyordu. 1884 yılındaki Berlin Konferansı'ndan sonra Almanya "Afrika için Mücadele"de kaybetmeye başlamıştı. Carl Peters yönetimindeki Alman Doğu Afrika Şirketi, Tanganyika kıyılarında bir şerit toprak elde etmişti, ancak Zanzibar Sultanlığı'nın adaları üzerinde hiçbir zaman kontrol sahibi olmamıştı. Antlaşma, Alman Körfezi'nin kontrolü için stratejik konumda bir ada olan Helgoland'ı Almanya'ya bırakırken hiçbir hayati Alman çıkarını göz ardı etmedi. Kiel Kanalı'nın 1887'den itibaren inşa edilmesiyle birlikte, Alman Körfezi'nin kontrolü Kayzer II. Wilhelm'in İmparatorluk Donanması'nı genişletme planları için elzem hale gelmişti. Wilhelm'in donanma politikaları İngilizlerle uzlaşmaya varılmasını engelledi ve nihayetinde İngiltere ile Fransa arasında 1904'te Entente cordiale ile sonuçlanan bir yakınlaşmaya yol açtı.

Antlaşmanın ismi eski Şansölye Otto von Bismarck tarafından ortaya atılmıştı. Bismarck, görevi sırasında kendisinin ayarladığı bir anlaşmayı imzaladığı için hor görülen halefi Caprivi'ye saldırmayı amaçlamıştır. Ancak Bismarck'ın bu isimlendirmesi, Almanya'nın bir Afrika imparatorluğunu küçük Helgoland'la ("bir düğme için pantolon") değiştirdiğini ima ediyordu.[4] Bu isim, Alman çıkarlarına karşı "ihanetten" şikayet eden emperyalistler tarafından hevesle benimsendi.

Kaynakça

  1. ^ James Stuart Olson; Robert Shadle (1991). Historical Dictionary of European Imperialism. Greenwood. ss. 279-80. ISBN 9780313262579. 
  2. ^ William L. Langer, The Diplomacy of Imperialism, 1890-1902 (1951) pp 118-20
  3. ^ David R. Gillard, "Salisbury's African Policy and the Heligoland Offer of 1890." English Historical Review (1960): 631-653.
  4. ^ Helgoland, The Milwaukee Sentinel, 9 Kasım 1914

Ek okumalar

  • Gillard, D. R. (1960). "Salisbury's African Policy and the Heligoland Offer of 1890". English Historical Review. 75 (297). ss. 631-653. doi:10.1093/ehr/LXXV.297.631. JSTOR 558111. 
  • Perras, Arne (2004). Carl Peters and German Imperialism 1856–1918: A Political Biography. Clarendon Press. ss. 168-79. ISBN 978-0-19-151472-2. 
  • Pyeatt, Duane Niler (1988). Heligoland and the making of the Anglo-German colonial agreement in 1890 (MA thesis). Texas Tech University. hdl:2346/12379. 
  • Rüger, Jan (2014). "Sovereignty and Empire in the North Sea, 1807–1918". American Historical Review. 119 (2). ss. 313-338. 
  • Rüger, Jan (2016). Heligoland: Britain, Germany, and the struggle for the North Sea. Oxford University Press. 
  • Yokell, Marshall A. (2010). The treaty of Helgoland-Zanzibar: the beginning of the end for the Anglo-German friendship? (Master's Thesis). University of Richmond. 

Dış bağlantılar

  • Vertrag zwischen dem Deutschen Reich und dem Vereinigten Königreich über die Kolonien und Helgoland vom 1. Juli 1890, Deutsche Geschichte in Dokumenten und Bildern (DGDB), Transcription of: Das Staatsarchiv. Sammlung der offiziellen Aktenstücke zur Geschichte der Gegenwart, Bd. 51, Duncker & Humblot, Leipzig 1891, S. 151. (Almanca)
  • The Anglo-German Treaty (Heligoland–Zanzibar Treaty) 1 Temmuz 1890, Sözleşmenin Almanca versiyonunun İngilizce çevirisi