Dynastia Kantakuzenów

Dynastia Kantakuzenów (gr. Καντακουζηνός (Kantakouzenos)) – dynastia władająca Cesarstwem Bizantyjskim i w Morei.

Historia

Rodzina była jedną z najbogatszych w Bizancjum. Nazwisko pochodzi od miejscowości Kouzenas w pobliżu Smyrny. Pierwszy przedstawiciel nieznany z imienia pojawia się za panowania Aleksego I Komnena (ok. 1100). Znani są też wojskowi z tego okresu: Jan Kantakuzen, który zginął w bitwie Myriokefalon w 1176. W okresie czwartej krucjaty ród był jednym z największych posiadaczy ziemskich w Cesarstwie Bizantyńskim. W okresie Paleologów zrobili szybką karierę – Michał Kantakuzen – bizantyński arystokrata, pierwszy despota Morei, panujący w Mistrze od 1308 roku 1316, ojciec cesarza bizantyjskiego Jana VI w latach 1347–1354. Synem tego z kolei był Mateusz Kantakuzen, cesarz bizantyjski 1353–1357, despota Morei w latach 1380–1383. Córki Jana VI poślubiły: Helena – cesarza Jana V Paleologa, Maria – Nikefora II Orsiniego z Epiru, a Theodora – Orhana I, sułtana Turków osmańskich. Ostatnią przedstawicielka rodu była Eudokia, która zmarła we Włoszech w 1488. Na pokrewieństwo z tym bizantyńskim rodem powoływał się rumuński ród Cantacuzino, władający w Mołdawii i na Wołoszczyźnie w XVII-XVIII w.

Cesarze bizantyńscy

Jan VI Kantakuzen 1347–1354
Mateusz Kantakuzen 1353–1357

Despoci Morei (Mistry)

Michał Kantakuzen 1308–1316
Manuel Kantakuzen 1348–1380
Mateusz Kantakuzen 1380–1383
Demetriusz I 1383

Bibliografia

Donald M. Nicol, The Reluctant Emperor. A biography of John Cantacuzene, Byzantine emperor and monk, c. 1295-1383, Cambridge 1996.
Donald M. Nicol, The Byzantine family of Kantakouzenos (Cantacuzenus) ca. 1100-1460: a genealogical and prosopographical study, Washington: Dumbarton Oaks 1968.
Donald M. Nicol, The Byzantine Family of Kantakouzenos: Some Addenda and Corrigenda, "Dumbarton Oaks Papers" 27 (1973), s. 309-315 [1].
Małgorzata Dąbrowska, Kantakuzenowie [w:] Encyklopedia kultury bizantyńskiej, red. Oktawiusz Jurewicz, Warszawa 2002, s. 255.
Alexander Kazhdan, Kantakouozenos [w:] Oxford Dictionary of Byzantium, t. 2, ed. by Alexander Kazhdan, New York – Oxford: Oxford University Press 1991, s. 1103-1104.

Cesarze bizantyńscy

gwiazdką^*oznaczono monarchów nienależących do dynastii

Dynastia teodozjańska 395–457	Arkadiusz (395–408) Teodozjusz II (408–450) Pulcheria Marcjan (450–457)
Dynastia leońska 457–518	Leon I (457–474) Leon II (474) Zenon Izauryjczyk (474–491) Bazyliskus (475–476)^* Anastazjusz I (491–518)
Dynastia justyniańska 518–602	Justyn I (518–527) Justynian I Wielki (527–565) Justyn II (565–578) Tyberiusz II Konstantyn (578–582) Maurycjusz (582–602) Fokas (602–610)^*
Dynastia heraklijska 610–711	Herakliusz (610–641) Konstantyn III (641) Herakleonas (641) Konstans II (641–668) Konstantyn IV (668–685) Justynian II Rhinotmetos (685–695) Leoncjusz II (695–698)^* Tyberiusz III (698–705)^* Justynian II Rhinotmetos (705–711) Filipikos Bardanes (711–713)^* Anastazjusz II (713–715)^* Teodozjusz III (715–717)^*
Dynastia izauryjska 717–802	Leon III Izauryjczyk (717–741) Artabasdes (741–743) Konstantyn V Kopronim (741–775) Leon IV Chazar (775–780) Konstantyn VI (780–797) Irena (797–802)
Dynastia Niceforów 802–813	Nicefor I Genik (802–811) Staurakios (811) Michał I Rangabe (811–813) Leon V Armeńczyk (813–820)^*
Dynastia amoryjska 820–867	Michał II Amoryjczyk (820–829) Teofil (829–842) Michał III Metystes (842–867)
Dynastia macedońska 867–1057	Bazyli I (867–886) Leon VI Filozof (886–912) Aleksander (912–913) Konstantyn VII Porfirogeneta (913–959) Roman I Lekapen (920–944) Roman II (959–963) Nicefor II Fokas (963–969) Jan I Tzimiskes (969–976) Bazyli II Bułgarobójca (976–1025) Konstantyn VIII (1025–1028) Roman III Argyros (1028–1034) Michał IV Paflagończyk (1034–1041) Michał V Kalafates (1041–1042) Zoe (1042) Konstantyn IX Monomach (1042–1055) Teodora (1055–1056) Michał VI Stratiotikos (1056–1057) Izaak I Komnen (1057–1059)^*
Dynastia Dukasów 1059–1081	Konstantyn X Dukas (1059–1067) Roman IV Diogenes (1068–1071) Michał VII Dukas (1071–1078) Nicefor III Botaniates (1078–1081)
Dynastia Komnenów 1081–1185	Aleksy I Komnen (1081–1118) Jan II Komnen (1118–1143) Manuel I Komnen (1143–1180) Aleksy II Komnen (1180–1183) Andronik I Komnen (1183–1185)
Dynastia Angelosów 1185–1204	Izaak II Angelos (1185–1195 i 1203–1204) Aleksy III Angelos (1195–1203) Aleksy IV Angelos (1203–1204) Mikołaj Kanabos (1204)* Aleksy V Murzuflos (1204)*
Dynastia Laskarysów 1204–1261	Teodor I Laskarys (1204–1221) Jan III Dukas Watatzes (1221–1254) Teodor II Laskarys (1254–1258) Jan IV Laskarys (1258–1261)
Dynastia Paleologów 1259–1453	Michał VIII Paleolog (1259–1282) Andronik II Paleolog (1282–1328) Andronik III Paleolog (1328–1341) Jan V Paleolog (1341–1391) Jan VI Kantakuzen (1347–1354)* Mateusz Kantakuzen (1353–1357)* Andronik IV Paleolog (1376–1379) Jan VII Paleolog (1390) Manuel II Paleolog (1391–1425) Jan VIII Paleolog (1425–1448) Konstantyn XI Paleolog (1448–1453)