George Andrew Olah (Oláh György) (ur. 22 maja 1927 w Budapeszcie, zm. 8 marca 2017 w Beverly Hills[1]) – amerykański chemik pochodzenia węgierskiego, laureat Nagrody Nobla.
Życiorys
Ukończył studia na Uniwersytecie Techniczno-Ekonomicznym w Budapeszcie. Po upadku powstania węgierskiego w 1956 roku wyjechał do Wielkiej Brytanii, a wkrótce potem do Kanady. Tam podjął pracę w laboratorium badawczym firmy Dow Chemical w Sarnii. Prowadził badania stabilnych karbokationów, powstających w reakcji Friedla-Craftsa. Aby uzyskać trwałe karbokationy, Olah używał superkwasów o mocy miliard, a nawet bilion, razy większej od stężonego kwasu siarkowego.
Wiosną 1964 przeniósł się do laboratorium w Framingham, a następnie do Wayland. W 1965 roku powrócił do pracy akademickiej na Case Western Reserve University w Cleveland, a w 1977 przeniósł się na Uniwersytet Południowej Kalifornii.
W 1971 roku przyjął obywatelstwo amerykańskie.
W 1994 otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za wkład w rozwój chemii karbokationów[2].
Drugim obszarem zainteresowań naukowych było zastosowanie metanolu jako alternatywnego źródła energii. Postulował wykorzystanie syntezy metanolu z metanu, a także z wodoru i dwutlenku węgla, a następnie zastosowanie go w ogniwach paliwowych oraz w produkcji węglowodorów.
Przypisy
- ↑ Kenneth Chang: George A. Olah, Carbon Compounds Pathfinder, Dies at 89. nytimes.com, 2017-03-13. [dostęp 2017-03-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-13)]. (ang.).
- ↑ 1994 George Olah. noblisci.pl. [dostęp 2017-03-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-13)]. (pol.).
Bibliografia
- George A. Olah - Biographical. nobelprize.org. [dostęp 2017-03-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-13)]. (ang.).
XX wiek | - 1901: van ’t Hoff
- 1902: Fischer
- 1903: Arrhenius
- 1904: Ramsay
- 1905: Baeyer
- 1906: Moissan
- 1907: Buchner
- 1908: Rutherford
- 1909: Ostwald
- 1910: Wallach
- 1911: Skłodowska-Curie
- 1912: Grignard, Sabatier
- 1913: Werner
- 1914: Richards
- 1915: Willstätter
- 1918: Haber
- 1920: Nernst
- 1921: Soddy
- 1922: Aston
- 1923: Pregl
- 1925: Zsigmondy
- 1926: Svedberg
- 1927: Wieland
- 1928: Windaus
- 1929: Harden, von Euler-Chelpin
- 1930: Fischer
- 1931: Bosch, Bergius
- 1932: Langmuir
- 1934: Urey
- 1935: F. Joliot-Curie, I. Joliot-Curie
- 1936: Debye
- 1937: Haworth, Karrer
- 1938: Kuhn
- 1939: Butenandt, Ružička
- 1943: de Hevesy
- 1944: Hahn
- 1945: Virtanen
- 1946: Sumner, Northrop, Stanley
- 1947: Robinson
- 1948: Tiselius
- 1949: Giauque
- 1950: Diels, Alder
- 1951: McMillan, Seaborg
- 1952: Martin, Synge
- 1953: Staudinger
- 1954: Pauling
- 1955: du Vigneaud
- 1956: Hinshelwood, Siemionow
- 1957: Todd
- 1958: Sanger
- 1959: Heyrovský
- 1960: Libby
- 1961: Calvin
- 1962: Perutz, Kendrew
- 1963: Ziegler, Natta
- 1964: Hodgkin
- 1965: Woodward
- 1966: Mulliken
- 1967: Eigen, Norrish, Porter
- 1968: Onsager
- 1969: Barton, Hassel
- 1970: Leloir
- 1971: Herzberg
- 1972: Anfinsen, Moore, Stein
- 1973: Fischer, Wilkinson
- 1974: Flory
- 1975: Cornforth, Prelog
- 1976: Lipscomb
- 1977: Prigogine
- 1978: Mitchell
- 1979: Brown, Wittig
- 1980: Berg, Gilbert, Sanger
- 1981: Fukui, Hoffmann
- 1982: Klug
- 1983: Taube
- 1984: Merrifield
- 1985: Hauptman, Karle
- 1986: Herschbach, Lee, Polanyi
- 1987: Cram, Lehn, Pedersen
- 1988: Deisenhofer, Huber, Michel
- 1989: Altman, Cech
- 1990: Corey
- 1991: Ernst
- 1992: Marcus
- 1993: Mullis, Smith
- 1994: Olah
- 1995: Crutzen, Molina, Rowland
- 1996: Curl Jr., Kroto, Smalley
- 1997: Boyer, Walker, Skou
- 1998: Kohn, Pople
- 1999: Zewail
- 2000: Heeger, MacDiarmid, Shirakawa
|
---|
XXI wiek | - 2001: Knowles, Noyori, Sharpless
- 2002: Wüthrich, Fenn, Tanaka
- 2003: Agre, MacKinnon
- 2004: Ciechanower, Herszko, Rose
- 2005: Chauvin, Grubbs, Schrock
- 2006: Kornberg
- 2007: Ertl
- 2008: Shimomura, Chalfie, Tsien
- 2009: Ramakrishnan, Steitz, Jonath
- 2010: Heck, Negishi, Suzuki
- 2011: Szechtman
- 2012: Kobilka, Lefkowitz
- 2013: Karplus, Levitt, Warshel
- 2014: Betzig, Hell, Moerner
- 2015: Lindahl, Modrich, Sancar
- 2016: Feringa, Sauvage, Stoddart
- 2017: Dubochet, Frank, Henderson
- 2018: Arnold, Smith, Winter
- 2019: Goodenough, Whittingham, Yoshino
- 2020: Charpentier, Doudna
- 2021: List, MacMillan
- 2022: Bertozzi, Meldal, Sharpless
- 2023: Bawendi, Brus, Jekimow
|
---|
- ISNI: 0000000109022781
- ORCID: 0000-0002-1788-9753
- VIAF: 54209893
- LCCN: n84800249
- GND: 123159172
- NDL: 01207649
- LIBRIS: hftx39213vwwp2z
- BnF: 122846618
- SUDOC: 031676669
- NKC: xx0034147
- NTA: 072468068
- BIBSYS: 90196915
- CiNii: DA00982414
- PLWABN: 9810705799705606
- NUKAT: n96107505
- J9U: 987007425832205171
- CANTIC: a11001732
- LNB: 000060320
- NSK: 000047447
- CONOR: 85335651
- NSZL: 286395
- PWN: 3950675
- Britannica: biography/George-A-Olah
- Universalis: george-andrew-olah
- БРЭ: 5178073
- NE.se: george-a-olah
- SNL: George_Andrew_Olah
- VLE: george-andrew-olah
- Catalana: 0247926
- DSDE: George_Andrew_Olah
- identyfikator w Hrvatska enciklopedija: 44983
Identyfikatory zewnętrzne: