Jerzy Rosenblatt

Jerzy Rosenblatt

Data i miejsce urodzenia	6 listopada 1872 Lublin
Data i miejsce śmierci	18 grudnia 1945 Tel Awiw
Multimedia w Wikimedia Commons

Jerzy Rosenblatt (ur. 6 listopada 1872 w Lublinie, zm. 18 grudnia 1945 w Tel Awiwie^[1]) – lekarz, działacz syjonistyczny i samorządowy, członek Rady Stanu Królestwa Polskiego, poseł na Sejm Ustawodawczy i Sejm I, II i III kadencji II RP.

Życiorys

Urodził się 6 listopada 1872 w Lublinie, w rodzinie Bera (Berysza) – znanego talmudysty^[2], zamożnego kupca drzewnego – i Estery Ginsberg. W 1891 ukończył gimnazjum w Warszawie (lub Lublinie?)^[3], a następnie studia na Wydziale Lekarskim Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego. W czasie studiów związał się z ruchem syjonistycznym. W 1897 uzyskał dyplom lekarza. Specjalizację odbył w klinice uniwersyteckiej w Berlinie i przez kolejne dwa lata praktykował w Wiedniu i w Londynie. W 1899 osiadł w Łodzi i rozpoczął praktykę lekarską prowadząc gabinet laryngologiczny przy ul. Piotrkowskiej 35.

Podczas rewolucji w latach 1905–1907 wspierał żydowskich socjalistów, którzy przy udziale socjalistów polskich udaremniali pogromy ludności żydowskiej^[3].

W 1899 był jednym z organizatorów Łódzkiego Żydowskiego Towarzystwa Dobroczynności. Był organizatorem Żydowskiego Towarzystwa Muzycznego i Literackiego „Hazomir” („Słowik”) (od 1906, od 1914 prezesem), które miało swoją siedzibę na II piętrze w oficynie posesji przy al. Tadeusza Kościuszki 21, gdzie od frontu mieściło się gimnazjum żeńskie im. E. Orzeszkowej^[4]. W 1912 był organizatorem Żydowskiego Towarzystwa Gimnastyczno-Sportowego (w 1917 przekształconego w Żydowskie Towarzystwo Gimnastyczno-Sportowe „Bar-Kochiba”) oraz organizatorem żydowskiego skautingu. Był przewodniczącym Rady Opiekuńczej Szkoły Rzemieślniczo-Technicznej Towarzystwa Szerzenia Oświaty i Wiedzy Technicznej wśród Żydów (tzw. Szkoły Jarocińskich „Talmud Tora” przy ul. Średniej, ob. ul. Pomorska). W latach 1925–1928 był przewodniczącym Gminy Żydowskiej w Łodzi. Swoje publicystyczne i polityczne artykuły zamieszczał w gazecie codziennej „Łodzier Togblat” oraz czasopismach żydowskich.

Z pasją przeciwstawiał się antysemityzmowi, szczególnie endeckiemu^[5].

W wyniku wyborów przeprowadzonych w styczniu 1917, kandydując z listy Centralnego Żydowskiego Komitetu Wyborczego, został członkiem Rady Miejskiej m. Łodzi^[6][7] (pełnił te obowiązki do 1933) i wkrótce jej wiceprzewodniczącym.

W 1918 wszedł w skład Rady Stanu Królestwa Polskiego mianowanej przez Radę Regencyjną. W latach 1919–1935 sprawował mandat posła pierwotnie na Sejm Ustawodawczy, a następnie trzech kolejnych kadencji. Jako zwolennik idei Teodora Herzla był w Łodzi twórcą i przywódcą ruchu syjonistycznego – Łódzkiego Komitetu Syjonistycznego^[8]. W 1919 i 1920 był jego prezesem^[9][10]. Był wiceprezesem Organizacji Syjonistycznej w Polsce i członkiem Komitetu Światowej Organizacji Syjonistycznej. W 1919 i 1920 był przewodniczącym Łódzkiego Żydowskiego Towarzystwa Muzycznego i Literackiego „Hazomir”^[11][12]. W 1920 był zastępcą prezesa Klubu Żydowskiego w Łodzi przy ul. Piotrkowskiej 23^[13].

Cały czas mieszkał przy ul. Piotrkowskiej 35^[14].

Po wybuchu wojny, pod koniec 1939 udało mu się wyjechać z okupowanej Polski przez Austrię do Szwajcarii. Stamtąd wyjechał do Palestyny, gdzie zmarł^[3][8].

Zobacz też

• Żydzi w parlamencie II RP

Przypisy

Bibliografia

• Dział informacyjny. „Informator m. Łodzi z kalendarzem na rok 1919”. Rok pierwszy, s. 179, 189 (PDF – 181), luty 1919. Wydział Statystyczny Magistratu m. Łodzi (oprac.). Łódź: Nakładem Magistratu m. Łodzi. [dostęp 2022-01-06]. 
• Dział informacyjny. „Informator m. Łodzi z kalendarzem na 1920 rok”. [Cz. 2]. Rok drugi, s. 410, 416, 421 (PDF – 148, 154, 159), luty 1920. Wydział Statystyczny Magistratu m. Łodzi (oprac.). Łódź: Wydział Statystyczny Magistratu m. Łodzi. [dostęp 2022-01-06]. 
• Jan Fijałek, Janusz Indulski: Opieka zdrowotna w Łodzi do roku 1945. Studium organizacyjno-historyczne. Łódź: 1990.brak strony w książce
• Antoni Goerne. Wybory do Rady Miejskiej w Łodzi w Styczniu 1917 r.. „Informator m. Łodzi z kalendarzem na rok 1919”. Rok pierwszy, s. 81 (PDF – 83), luty 1919. Wydział Statystyczny Magistratu m. Łodzi (oprac.). Łódź: Nakładem Magistratu m. Łodzi. [dostęp 2022-01-05]. 
• Andrzej Kempa, Marek Szukalak: Żydzi dawnej Łodzi. Słownik biograficzny Żydów łódzkich oraz z Łodzią związanych tom I. Łódź: Oficyna Bibliofilów, 2001, s. 130. ISBN 83-87522-47-3.
• Izaak Kersz: Szkice z dziejów Gminy Żydowskiej oraz cmentarza w Łodzi. Łódź: Oficyna Bibliofilów Marek Szukalak, 1996, s. 25. ISBN 83-86058-69-2.
• Andrzej Machejek (red. nacz.): Żydzi łódzcy. Jews of Łódź. Łódź: Wydawnictwo Hamal, 2004, s. 71 i 77. ISBN 83-919329-2-3.
• Parlament Rzeczypospolitej Polskiej 1919-1927 pod red. Henryka Mościckiego i Włodzimierza Dzwonkowskiego, Wydawca Lucjan Złotnicki, Warszawa 1928.
• Szymon Rudnicki: Żydzi w parlamencie II Rzeczypospolitej. Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, 2004, s. 411-419. ISBN 83-70596-39-8.
• Paweł Spodenkiewicz: Zaginiona dzielnica. Łódź żydowska – ludzie i miejsca. Łódź: Łódzka Księgarnia Niezależna, 1998, s. 62. ISBN 83-900619-1-0.
• Aneta Stawiszyńska: Łódź w latach I wojny światowej. Wyd. I. Oświęcim: Wydawnictwo „Napoleon V”, 2016, s. 674. ISBN 978-83-65495-27-3.
• Antoni Żumański (red.): Księga adresowa miasta Łodzi i województwa łódzkiego z informatorami m. stoł. Warszawy, wojew. krakowskiego, wojew. kieleckiego, wojew. lwowskiego, wojew. poznańskiego, wojew. pomorskiego z m. Gdynią i wojew. śląskiego. Rocznik 1937–1939. Wyd. I. Cz. II: Wykaz mieszkańców miasta Łodzi [L – Ż]. Łódź: Antoni Żumański. Wydawnictwo Księgi Adresowej (pod kontrolą redakcyjną Zarządu Miejskiego w Łodzi), 1937–1939, s. 360 (PDF – 108), kol. 1. [dostęp 2022-01-06]. Tam: Rosenblatt Jerzy, lekarz.